“Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı İstanbul Vergi Daireşi Başkanlığından gelir uzmanı olarak görev yapan davacı tarafından, 2.11.2011 tarihli ve 28103 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 1. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek Madde 9 ve Ek Madde 10, 2. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Geçici Madde 20, 3. maddesiyle 657 sayılı Yasa’ya eklenen “Uzman İstihdamı” başlıklı Ek Madde 41, 4. maddesiyle 657 sayılı Yasa’ya eklenen Geçici Madde 39 ile “Değiştirilen ve Eklenen Hükümler” başlıklı 5. maddesindeki düzenlemelerin, ayrıca 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek Madde 9 eki “Ek Ödeme Oranları” başlıklı (I) sayılı Cetveldeki uzman unvanlı personelin ek ödeme oranlarını düzenleyen hükümlerin, Ek 10 Madde eki (III) sayılı Cetveldeki uzman unvanlı personelin ücret ve tazminat göstergelerini düzenleyen hükümlerin, Cumhurbaşkanlığı Genel sekreterliği ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği Personelinin Ek Göstergelerine ilişkin (IV) sayılı Cetvelin “l-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı” başlıklı (f) bendindeki uzman unvanlı personel ek göstergesini düzenleyen hükümlerin ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği Personelinin Makam Tazminatı Göstergelerine ilişkin (V) sayılı Cetveldeki uzman unvanlı personel makam tazminatı göstergelerini düzenleyen hükümlerin tarafına uygulanması isteğiyle yaptığı başvuruların zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve dava konusu işlemin yasal dayanağı olarak gösterilen 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek Madde 9 eki “Ek Ödeme Oranlan” başlıklı (I) sayılı Cetvelin A-1-j kısmında yer alan “Bakanlık, Başkanlık, Taşra” ibarelerinin, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 1. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek Madde 10’un (c) bendinin, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin “Değiştirilen ve Eklenen Hükümler” başlıklı 5. maddesinin (ç/4) bendi ile 657 sayılı Yasa’nın 152. maddesinin “ll-Tazminatlar” kısmının “A-Özel Hizmet Tazminatı” bölümüne eklenen (ğ) bendinin Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verilmesi istemiyle Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına karşı açılan dava sonucunda İstanbul 10. İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen kararın temyizen incelenmesi aşamasında; oluşturulan dosya Danıştay Onbirinci Dairesince incelenerek işin gereği görüşüldü:
Davacının Anayasa’ya aykırılık iddiaları; 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek Madde 9 eki “Ek Ödeme Oranları” başlıklı (I) sayılı Cetvelin A-1-j kısmında yer alan “Bakanlık, Başkanlık, Taşra” kelimeleri yönünden ciddi bulunarak incelendi:
Anayasa’nın “Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verme’’ başlıklı 91. maddesinde, “Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasi haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez. Yetki kanunu, çıkarılacak kanun hükmünde kararnamenin, amacını, kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılamayacağını gösterir. Bakanlar Kurulunun istifası, düşürülmesi veya yasama döneminin bitmesi, belli süre için verilmiş olan yetkinin sona ermesine sebep olmaz.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan kural uyarınca, kanun hükmünde kararnamelerin öncelikle, yetki kanununa aykırı olmaması; yetki kanunu ile belirtilen çerçeve ve sınırları aşmaması gerekmektedir.
Çeşitli hükümlerinin Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülen 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 6223 sayılı Yetki Kanunu’na dayanılarak yürürlüğe konulmuş bulunmaktadır.
3.5.2011 tarihli ve 27923 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 6223 sayılı “Kamu Hizmetlerinin Düzenli Etkin ve Verimli Bir Şekilde Yürütülmesinin Sağlamak Üzere Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Teşkilat, Görev ve Yetkileri ile Kamu Görevlilerine İlişkin Konularda Yetki Kanunu”nun 1. maddesinde Kanun’un amacı; kamu hizmetlerinin düzenli, süratli, etkin, verimli ve ekonomik bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere; kamu hizmetlerinin bakanlıklar arasındaki dağılımının yeniden belirlenerek; mevcut bakanlıkların birleştirilmesine veya kaldırılmasına, yeni bakanlıklar kurulmasına, anılan bakanlıkların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarıyla hiyerarşik ilişkilerine, mevcut bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların bağlılık ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine veya bunların mevcut, birleştirilen veya yeni kurulan bakanlıklar bünyesinde hizmet birimi olarak yeniden düzenlenmesine, mevcut bakanlıklar ile birleştirilen veya yeni kurulan bakanlıkların görev, yetki, teşkilat ve kadrolarının düzenlenmesine, taşrada ve yurt dışında teşkilatlanma esaslarına, kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen memurlar, işçiler, sözleşmeli personel ile diğer kamu görevlilerinin çalışmalarında etkinliği artırmak üzere, bunların atanma, nakil, görevlendirilme, seçilme, terfi, yükselme, görevden alınma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarına ilişkin konularda düzenlemelerde bulunmak üzere; Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek olarak belirtilmiştir.
Görüleceği üzere; 6223 sayılı Yetki Kanunu, amaç, kapsam ve ilkeleri bakımından kamu personelinin mali ve sosyal haklarına ilişkin olarak Bakanlar Kuruluna doğrudan bir düzenleme yapma yetkisi vermediğinden, anılan yetki kanununa istinaden yürürlüğe konulan 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile mevcut bakanlıkların birleştirilmesine veya kaldırılmasına, yeni bakanlıklar kurulmasına, anılan bakanlıkların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarıyla hiyerarşik ilişkilerine, mevcut bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların bağlılık ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine veya bunların mevcut, birleştirilen veya yeni kurulan bakanlıklar bünyesinde hizmet birimi olarak yeniden düzenlenmesi söz konusu olmadığı sürece, personelin mali haklarına ilişkin olarak doğrudan düzenleme yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığında gelir uzmanı olarak görev yapan davacı tarafından, yapılan görevin niteliği, sorumlulukları personel işlemleri, mesleğe kabul ve atanma şartları, mesleki eğitimleri “Devlet Gelir Uzmanı” unvanlı personel ile aynı olan “Gelir Uzmanı” unvanlı personelin aylıklarını 657 sayılı Yasa kapsamında aldığı ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında aldıkları ek ödemelerde ise, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 9. madde ve eki (I) sayılı Cetvele göre değerlendirildikleri, benzer statüde görev yaptığı ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname öncesinde aynı düzeyde aylık aldığı devlet gelir uzmanlarının ise 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 10. madde ve eki (III) sayılı Cetvel kapsamında değerlendirilmesi neticesinde; ücret farklılıklarının oluştuğu, gelir uzmanlarının da 657 sayılı Yasa’da düzenlenen kariyer uzmanlıklar arasında yer aldığı, ancak 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının taşra teşkilatında istihdam edilenlerin (I) sayılı Cetvel kapsamında, Maliye Bakanlığı ve bağlı kuruluşu Gelir İdaresi Başkanlığında istihdam edilenlerin ise (III) sayılı Cetvel kapsamında değerlendirilerek, merkez teşkilatı ve taşra teşkilatında çalışanlar şeklinde ayrım yapılarak, aynı unvana sahip kamu personeli arasında ücret farkı yaratılmasının Anayasa’nın hukuk devleti ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Yasa ile Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığının kurularak, teşkilat, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin esasların düzenlendiği, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile de; davacının görev unvanı ve kadrosu ile çalıştığı Kurumun teşkilat yapısında herhangi bir düzenleme yapılmadığı, söz konusu düzenlemenin mevcut veya yeni ihdas edilen ya da bir başka bakanlıkla birleştirilen bakanlıkların görev, yetki, teşkilat ve kadrolarının düzenlenmesiyle bağlantılı ve bunların zorunlu sonucu olmadığı, doğrudan mali haklara ilişkin bir düzenleme niteliğinde olduğundan, anılan Kanun Hükmünde Kararname’nin eki (I) sayılı Cetvel’in “A-Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na Göre Alanlar” bölümünün (I) numaralı sırasının (j) bendinde; “Bakanlık, müsteşarlık, başkanlık, bağımsız genel müdürlük taşra teşkilatları ile yükseköğretim kurumlarında ve mahalli idarelerde özel yarışma sınavı sonucunda mesleğe uzman ve denetmen yardımcısı olarak alınıp belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda uzman ve denetmen unvanlı kadrolara (mevzuatı uyarınca sözkonusu kadrolara atananlar dahil) atananlar ile belediye iktisat müfettişlerinden;
1-2 dereceden aylık alanlar için %140, 3-4 dereceden aylık alanlar için %135, diğer derecelerden aylık alanlar için %130, bunların yardımcıları için ise %125 ek ödeme oranı” belirlenmiştir.
Bu itibarla, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 9. madde eki “Ek Ödeme Oranlan” başlıklı (I) sayılı Cetvelin A-1-j sırasındaki “Bakanlık, Başkanlık, Taşra” kelimeleri; 6223 sayılı Yetki Kanunu’na aykırı olduğundan Anayasa’ya da aykırı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Anayasa’nın 152. maddesi ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 40. maddesi uyarınca; 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 9. madde eki “Ek Ödeme Oranlan” başlıklı (I) sayılı Cetvelin A-1-j sırasındaki “Bakanlık, Başkanlık, Taşra” kelimelerinin Anayasa’nın 91. maddesine aykırı olduğu kanısına varıldığından, anılan kelimelerin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulmasına; gerekçeli başvuru kararının aslı ile başvuru kararına ilişkin tutanağın onaylı örneğinin ve dava dilekçesi ile dosyada bulunan ilgili belgelerin onaylı birer örneğinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na gönderilmesine, 17.11.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2016/50
Karar Sayısı : 2016/43
Karar Tarihi : 26.5.2016
R.G. Tarih – Sayısı : Tebliğ edildi
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN: Danıştay Onbirinci Dairesi
İTİRAZIN KONUSU: 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye, 11.10.2011 tarihli ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 1. maddesiyle eklenen (I) sayılı Cetvel’in “A- Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa Göre Alanlar:” kısmının “1- Kadroları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan personel ile Teknik Hizmetler, Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri ile Avukatlık Hizmetleri sınıflarında bulunan personelden ek ödeme oranları ilgili gruplarında düzenlenmeyen ve kadro unvanları bu bölümde yer alan personel;” bölümünün (j) sırasında yer alan “Bakanlık,…”, “…başkanlık,…” ve “…taşra…” ibarelerinin, Anayasa’nın 91. maddesine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine karar verilmesi talebidir.
OLAY: Ümraniye Vergi Dairesi Müdürlüğünde gelir uzmanı olarak görev yapan davacının, 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenen ücret ve gösterge tazminatının kendisine ödenmesi talebiyle yaptığı başvurunun reddi işleminin iptali talebiyle açılan davada, itiraz konusu kuralların Anayasa’ya aykırılık iddiasını ciddi bulan Mahkeme iptalleri için başvurmuştur.
I- İPTALİ İSTENİLEN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KURALI
KHK’ye ekli (I) sayılı Cetvel’in itiraz konusu kuralı da içeren ilgili bölümleri şöyledir:
(I) SAYILI CETVEL
EK ÖDEME ORANLARI
Kadro ve Görev Unvanı
Ek Ödeme Oranı
(%)
A- Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa Göre Alanlar:
1- Kadroları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan personel ile Teknik Hizmetler, Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri ile Avukatlık Hizmetleri sınıflarında bulunan personelden ek ödeme oranları ilgili gruplarında düzenlenmeyen ve kadro unvanları bu bölümde yer alan personel;
…
j) Bakanlık, müsteşarlık, başkanlık, bağımsız genel müdürlük taşra teşkilatları ile Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Başkanlıklarında, yükseköğretim kurumlarında ve mahalli idarelerde özel yarışma sınavı sonucunda mesleğe uzman ve denetmen yardımcısı olarak alınıp belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda uzman ve denetmen unvanlı kadrolara (mevzuatı uyarınca sözkonusu kadrolara atananlar dahil) atananlar ile büyükşehir belediyeleri hesap işleri murakıpları ve (1) belediye iktisat müfettişlerinden;
1) 1-2 dereceden aylık alanlar
140
2) 3-4 dereceden aylık alanlar
135
3) Diğer derecelerden aylık alanlar
130
4) Bunların yardımcıları
125
II- İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca yapılan ilk inceleme toplantısında, başvuru kararı ve ekleri, Raportör Volkan HAS tarafından hazırlanan ilk inceleme raporu, itiraz konusu KHK kuralı okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
2. Anayasa'nın 152. ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 40. maddelerine göre, bir davaya bakmakta olan mahkeme, o dava sebebiyle uygulanacak bir kanunun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa'ya aykırı görmesi hâlinde veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varması durumunda, bu hükmün iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmaya yetkilidir. Ancak, bu kurallar uyarınca bir mahkemenin Anayasa Mahkemesine başvurabilmesi için, elinde yöntemince açılmış ve mahkemenin görevine giren bir davanın bulunması, iptali istenen kuralın da o davada uygulanacak olması gerekir. Uygulanacak kural ise bakılmakta olan davanın değişik evrelerinde ortaya çıkan sorunların çözümünde veya davayı sonuçlandırmada olumlu ya da olumsuz yönde etki yapacak nitelikte bulunan kurallardır.
3. İtiraz yoluna başvuran mahkemede bakılmakta olan dava, davacının 666 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ye eklenen ek 10. madde ve KHK’ye ekli (III) sayılı Ücret ve Tazminat Gösterge Cetveli uyarınca kendisine ödeme yapılması talebiyle yaptığı başvurunun reddi işleminin iptaline ilişkindir.
4. KHK’nin ek 10. maddesi ve KHK’ye ekli (III) sayılı Cetvel, ücret ve gösterge tazminatı ödenecek unvanları belirlemektedir. Davacının KHK’nin ek 10. maddesi ve KHK’ye ekli (III) sayılı Cetvel’de belirtilen ödemeden yararlanamaması, anılan madde ve cetvel kapsamında yer almamasından kaynaklanmaktadır. Bu itibarla KHK’ye ekli (I) sayılı Cetvel’de yer alan itiraz konusu kurallar, dava konusu işlem ile ilgili bulunmamakta ve söz konusu davada uygulanacak kural niteliği taşımamaktadır.
5. Açıklanan nedenle, itiraz konusu kurallara ilişkin başvurunun Mahkemenin yetkisizliği nedeniyle reddi gerekir.
III- HÜKÜM
27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye, 11.10.2011 tarihli ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 1. maddesiyle eklenen (I) sayılı Cetvel’in “A- Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa Göre Alanlar:” kısmının “1- Kadroları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan personel ile Teknik Hizmetler, Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri ile Avukatlık Hizmetleri sınıflarında bulunan personelden ek ödeme oranları ilgili gruplarında düzenlenmeyen ve kadro unvanları bu bölümde yer alan personel;” bölümünün (j) sırasında yer alan “Bakanlık,…”, “…başkanlık,…” ve “…taşra…” ibarelerinin, itiraz başvurusunda bulunan Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma olanağı bulunmadığından, bu ibarelere ilişkin başvurunun Mahkemenin yetkisizliği nedeniyle REDDİNE, 26.5.2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkanvekili
Burhan ÜSTÜN
Engin YILDIRIM
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Serruh KALELİ
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
Alparslan ALTAN
Celal Mümtaz AKINCI
Erdal TERCAN
Muammer TOPAL
M. Emin KUZ
Hasan Tahsin GÖKCAN
Kadir ÖZKAYA
Rıdvan GÜLEÇ