ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2005/38
Karar Sayısı : 2008/53
Karar Günü : 7.2.2008
R.G. Tarih-Sayı :08.04.2008-26841
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN MAHKEMELER:
1- Konya 1. İdare Mahkemesi
(E:2005/38)
2- Ordu İdare Mahkemesi (E:2005/45,
E:2005/46)
İTİRAZLARIN KONUSU: 4.6.1937 günlü, 3201
sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun, 6.4.2001 günlü, 4638 sayılı Yasa ile
eklenen geçici 20. maddesinde yer alan "Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce, dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun
olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile..." ibaresinin
Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
(B) grubu polis amiri olarak komiser yardımcısı kadrosunda görev
yapan davacılar, komiser yardımcılığı kursuna başladıkları tarihte yürürlükte
olan yasa kuralları gereğince (A) grubu polis amiri olarak atanmaları
gerektiğini ileri sürerek yaptıkları başvuruların idarece reddi işlemlerinin
iptali istemiyle açmış oldukları davalarda, itiraz konusu ibarelerin
Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkemeler iptali için başvurmuşlardır.
III- YASA METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 6.4.2001 günlü, 4638
sayılı Yasa ile eklenen ve iptali istenilen ibareyi de içeren geçici 20.
maddesi şöyledir:
"Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce,
dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı
kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede dört yıllık yükseköğretim
kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen polis amirleri, (A)
grubunda değerlendirilir."
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararlarında Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine
dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca yapılan ilk
inceleme toplantılarında, dosyalarda eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
V- BİRLEŞTİRME KARARI
4.6.1937 günlü, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 4638
sayılı Yasa ile eklenen geçici 20. maddesinde yer alan "...komiser
yardımcılığı kursunu bitirenler..." ibaresinin iptali istemiyle
yapılan itiraz başvurularına ilişkin 2005/45 ve 2005/46 Esas sayılı davaların,
aralarındaki hukuki irtibat nedeniyle 2005/38 Esas sayılı dava ile
BİRLEŞTİRİLMESİNE, esaslarının kapatılmasına, esas incelemenin 2005/38 Esas
sayılı dosya üzerinden yürütülmesine, 18.5.2005 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
VI- ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararları ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz
konusu Kanun Hükmünde Kararname kuralı, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların
gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
A- Sınırlama Sorunu
Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 28. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi'ne
itiraz yoluyla yapılacak başvurular itiraz yoluna başvuran mahkemenin bakmakta
olduğu davada uygulayacağı yasa kuralı ile sınırlıdır.
Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 6.4.2001 günlü, 4638
sayılı Yasa ile eklenen ve iptali istenilen ibareyi de içeren geçici 20.
maddesinde, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önce, dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser
yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede dört yıllık yükseköğretim
kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen polis amirleri, (A)
grubunda değerlendirilir." denilmektedir. İtiraz yoluna başvuran
Konya İdare Mahkemesi, maddede yer alan "Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce, dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun
olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile" ibaresinin
iptalini istemiş ise de bu ibarenin "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önce," bölümünün, maddenin iptali istenilmeyen kısımları
yönünden de uygulanması söz konusudur.
Belirtilen nedenle, itiraz konusu kurala ilişkin esas incelemenin
"dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı
kursunu bitirenler ile" ibaresi ile sınırlı olarak yapılmasına
oybirliğiyle karar verilmiştir.
B- Genel Açıklama
Polis amiri rütbelerine yapılacak atama ve terfilere ilişkin usul
ve esaslar, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 55. maddesinde
düzenlenmektedir.
25.9.2000 tarihinde yürürlüğe giren 611 sayılı Emniyet Teşkilatı
Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 1.
maddesiyle 3201 sayılı Yasa'nın 55. maddesi değiştirilmiş ve "Polis
amirlerinden Polis Akademisi mezunları, Polis Akademisi mezunu sayılanlar ile
Emniyet Genel Müdürlüğüne eleman yetiştirmek üzere Polis Akademisi bünyesinde
en az 4 yıllık fakülte ve yüksek okullarından mezun olanlar (A), komiser
yardımcılığı kursunu başarıyla bitirmiş olanlar (B) grubunu oluşturur." hükmü
getirilmiştir.
Söz konusu değişiklikten önce, dört yıllık yüksek öğretim
kurumlarından mezun olan polis memurlarından en az altı aylık komiser
yardımcılığı kursunu başarıyla tamamlamış olanların da (A) grubu polis amiri
olmaları öngörüldüğünden, bu kişilerin kazanılmış haklarının korunmasına
yönelik olarak 611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 3201 sayılı Yasa'ya
geçici 20. madde eklenmiş ve "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin
yürürlüğe girdiği tarihten once, 4 yıllık yüksek öğretim kurumlarından mezun
olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede 4 yıllık
yüksek öğretim kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen polis
amirleri, (A) grubunda değerlendirilir." denilmiştir.
611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, dayanağı olan 4588 sayılı
Yetki Yasasının iptal edilmiş olması nedeniyle yasal ve anayasal dayanaktan
yoksun kaldığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'nin 31.10.2000 günlü, E:2000/69,
K:2000/42 sayılı kararıyla iptal edilmiş ve 3201 sayılı Kanun'un değişik 55.
maddesi ile geçici 20. maddesinin de aralarında yer aldığı 611 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin bazı maddelerinin "doğuracağı hukuksal
boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153.
maddesinin üçüncü fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü ve
beşinci fıkraları gereğince BU KURALLARA İLİŞKİN İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN RESMİ
GAZETEDE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE" karar
verilmiştir. Bu karar 7.11.2000 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
6.4.2001 günlü, 4638 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek
Kabulü Hakkında Kanun, 21.4.2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir. 4638 sayılı Yasa'nın, 1. maddesiyle değiştirilen 3201 sayılı
Yasa'nın 55. maddesinde, (A) ve (B) polis amiri gruplarının kapsamını
belirleyen 611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'deki hükme aynen yer verilmiş,
4. maddesiyle 3201 sayılı Yasa'ya eklenen geçici 20. madde ile de bu Yasa'nın
yürürlüğe girdiği tarihten önce (A) grubu olarak atanan veya (B) grubundan (A)
grubuna geçen polis amirlerinin kazanılmış hakları korunmuştur.
C- İtiraz Konusu Kuralın Anayasa'ya Aykırılığı Sorunu
Başvuru kararlarında, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir hukuk Devleti
olduğu, yasa koyucunun yasal düzenlemeler yaparken sahip olduğu takdir
yetkisinin hukuk devleti ilkesiyle sınırlı bulunduğu, komiser yardımcılığı
kursuna başladıkları tarihte geçerli olan kurallara göre (A) grubu polis amiri
olmaları gereken davacıların 3201 sayılı Yasa'nın 55. maddesinde yapılan
değişiklik sonucunda (B) grubu polis amiri oldukları, kazanılmış hakları
korumak ve hukuksal güvenliği sağlamak amacıyla getirilen itiraz konusu kuralın
davacılar bakımından hukuki bir koruma içermediği, kazanılmış hakları ihlal
ettiği ve davacıların aleyhine geçmişe yürütüldüğü, hukuk devleti ilkelerinden
belirlilik, devlete güven ve devlette istikrar kavramlarını aykırı olduğu, daha
önce dört yıllık yüksek öğretim mezunu olan ve komiser yardımcılığı kursunu
bitirenlerin atamalarının (A) grubu polis amiri olarak yapılmasına rağmen
itiraz konusu kural nedeniyle davacıların (B) grubu polis amiri olarak
atanmalarının eşitlik ilkesine aykırı bulunduğu, belirtilen nedenlerle
Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olan kuralın iptali gerektiği ileri
sürülmüştür.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 4638 sayılı Yasa ile
eklenen geçici 20. maddesinde, 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği
tarihten önce dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser
yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede dört yıllık
yükseköğretim kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen polis
amirlerinin, (A) grubunda değerlendirileceği hükme bağlanmıştır.
Anayasa'nın 10. maddesinde yer verilen eşitlik ilkesine
göre, herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din,
mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
Hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare
makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket
etmek zorundadırlar.
"Yasa önünde eşitlik ilkesi" hukuksal durumları
aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil, hukuksal eşitlik
öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunanlar kişilerin
yasalar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını
ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi
ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında eşitliğin çiğnenmesi
yasaklanmıştır. Yasa önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı
tutulacağı anlamına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da
topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Aynı
hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa
Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmez.
4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihten önce dört yıllık
yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı kursunu
bitirenler ile bu tarihte henüz komiser yardımcılığı kursunu tamamlamamış
olanlar aynı hukuksal konumda bulunmadıklarından eşitlik karşılaştırmasına esas
alınamazlar.
Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve
işlemleri hukuka uygun, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup
güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren,
Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukukun üstün kurallarıyla
kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık, yasaların üstünde yasa koyucunun da
uyması gereken Anayasa ve temel hukuk ilkelerinin bulunduğu bilincinde olan
devlettir.
Kazanılmış haklara saygı ilkesi, hukukun genel ilkelerinden
birisini oluşturmaktadır. Kazanılmış hak, özel hukuk ve kamu hukuku alanlarında
genel olarak, bir hak sağlamaya elverişli nesnel yasa kurallarının bireylere
uygulanması ile onlar için doğan öznel hakkın korunmasıdır. Kazanılmış bir
haktan söz edilebilmesi için bu hakkın, yeni yasadan önce yürürlükte olan
kurallara göre bütün sonuçlarıyla fiilen elde edilmiş olması gerekir.
Kazanılmış hak, kişinin bulunduğu statüden doğan, kendisi yönünden kesinleşmiş
ve kişisel niteliğe dönüşmüş haktır.
Bir statüye bağlı olarak ileriye dönük, beklenen haklar,
kazanılmış hak niteliği taşımadığından 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe
girmesinden önce (A) grubu polis amiri unvanını kazanmamış olan kişilerin (A)
grubu polis amirliği yönünden kazanılmış haklarından söz edilebilmesi olanaklı
değildir.
Hukuk devleti ilkesinin önkoşullarından biri olan hukuk güvenliği
ile kişilerin hukuki güvenliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Hukuk güvenliği
ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve
işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerinde bu
güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 55. maddesini değiştiren
611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Anayasa Mahkemesi'nce iptaline rağmen,
Emniyet Genel Müdürlüğü'nce açılan komiser yardımcılığı kursu sınavına sadece
dört yıllık yüksek öğretim kurumu mezunu polis memurlarının başvurabileceği
belirtildiğinden, bu sınavda başarılı olarak komiser yardımcılığı kursuna
başlayan kişilerde söz konusu kursun sonunda (A) grubu polis amiri olma
beklentisi yaratılmıştır. Bu durumda, komiser yardımcılığı kursu devam etmekte
iken çıkarılan 4638 sayılı Yasa ile Emniyet Teşkilatı Kanunu'na eklenen geçici
20. maddede, bu Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihten önce dört yıllık yüksek
öğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenlerin
(A) grubunda değerlendirileceği yolundaki düzenlemenin kapsamına anılan Yasa'nın
yürürlüğe girdiği tarihte komiser yardımcılığı kursuna devam edenlerin
alınmamış olması, hukuk güvenliği ilkesine aykırılık oluşturmaktadır.
Açıklanan nedenle, dava konusu kural Anayasa'nın 2. maddesine
aykırıdır. İptali gerekir.
Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, A. Necmi ÖZLER, Şevket APALAK ve
Zehra Ayla PERKTAŞ bu görüşe katılmamışlardır.
D- İptal Kararının Yürürlüğe Gireceği Gün Sorunu
Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasında, "Kanun, kanun
hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların
hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten
kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği
tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı
günden başlayarak bir yılı geçemez" denilmekte, Anayasa Mahkemesinin
Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü
fıkrasında da bu kural tekrarlanmaktadır. Maddenin beşinci fıkrasında ise,
Anayasa Mahkemesi'nin, iptal halinde meydana gelecek hukuksal boşluğu kamu
düzenini tehdit veya kamu yararını ihlâl edici mahiyette görmesi halinde
yukarıdaki fıkra hükmünü uygulayacağı belirtilmiştir.
İptal edilen kuralın doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını
ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü
fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları
gereğince iptal hükmünün, kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak
bir yıl sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
VII- SONUÇ
A-4.6.1937 günlü, 3201 sayılı Emniyet Teşkilâtı Kanunu'nun
6.4.2001 günlü, 4638 sayılı Yasa ile eklenen geçici 20. maddesinde yer alan
"... dört yıllık yüksek öğretim kurumlarından mezun olarak komiser
yardımcılığı kursunu bitirenler ile ..." ibaresinin Anayasa'ya aykırı
olduğuna ve İPTALİNE, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, A. Necmi ÖZLER,
Şevket APALAK ile Zehra Ayla PERKTAŞ'ın karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
B-İptal edilen ibarenin doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını
ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü
fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları
gereğince iptal hükmünün, KARARIN RESMÎ GAZETEDE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK
BİR YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE, OYBİRLİĞİYLE,
7.2.2008 gününde karar verildi.
Başkan
Haşim
KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman
Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Sacit
ADALI
|
Üye
Fulya
KANTARCIOĞLU
|
Üye
Mehmet
ERTEN
|
Üye
Cafer
ŞAT
|
Üye
A.
Necmi ÖZLER
|
Üye
Serdar
ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket
APALAK
|
Üye
Serruh
KALELİ
|
Üye
Zehra
Ayla PERKTAŞ
|
KARŞIOY
GEREKÇESİ
6.4.2001 günlü 4638 sayılı Yasa ile 3201 sayılı Emniyet Teşkilâtı
Kanunu'na eklenen Geçici Madde 20'de, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten önce, dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser
yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede dört yıllık yükseköğretim
kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen polis amirleri, (A)
grubunda değerlendirilir" denilmektedir. İtiraz yoluna başvuran Mahkeme,
bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, dört yıllık yükseköğretim
kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı kursuna başlayanların da madde
kapsamına alınması gerekirken alınmamasının, Anayasa'nın, 2. maddesinde
belirtilen hukuk devleti ilkesi bağlamında, kazanılmış hakları ve hukuk
güvenliğini ve 10. maddesinde düzenlenen eşitlik ilkesini ihlâl ettiğini ileri
sürerek ilgili bölümün iptali için başvurmuştur.
Kazanılmış hak, kişinin yeni bir yasal düzenleme yapılmadan önce,
bulunduğu statüden doğan, kendisi yönünden kesinleşmiş, bütün sonuçlarıyla
öznel hale gelmiş olan haktır. Kişisel hak haline dönüşmemiş, belli koşulların
gerçekleşmesine bağlı olarak ileride elde edilmesi olası beklenen haklar ise,
"kazanılmış hak" kapsamı içinde değerlendirilemez.
4638 sayılı Yasa'dan önce bir polis memurunun polis amiri
olabilmesi, açılacak komiser yardımcılığı sınavını kazandıktan sonra komiser
yardımcılığı kursunu da başarıyla bitirmiş olması koşuluna bağlı olduğundan bu
aşamalar tamamlanmadan kazanılmış bir haktan sözedilemez.
Hukuk devletinde, kazanılmış hak ilkesinden daha genişhukuksal
koruma alanı oluşturan hukuk güvenliği ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir
olmasını, yürürlükteki yasalara güvenerek hukuksal ilişkilerini
düzenleyenlerin, bu güven duygularının zedelenmemesine özen gösterilmesini
gerektirir.
4638 sayılı Yasa'dan önce polis memurlarının, komiser yardımcılığı
kursuna başladıkları tarihte yürürlükte bulunan 611 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname hükümleri uyarınca (A) grubu polis amiri olmaları mümkün
bulunmadığından, idarenin böyle bir kurs açarak bazı beklentilere yol
açmasının, hukuk güvenliğini sarstığı kabul edilerek yasa koyucunun bu yönde
düzenleme yapmaya zorlanmasının Anayasal dayanağının olmadığı açıktır.
Öte yandan, Anayasa'nın 10. maddesinde belirtilen eşitlik ilkesine
aykırılıktan sözedilebilmesi için öncelikle aynı hukuksal durumda olanların
farklı kurullara bağlı tutulmaları gerekir. Statüleri arasında özdeşlik
olmayanlara aynı kuralların uygulanması ise hukuksal eşitliği bozar.
4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihten önce dört yıllık
yükseköğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı kursunu
bitirenlerle henüz bitirmemiş olanlar aynı hukuksal konumda bulunmadıklarından,
bunlar arasında eşitlik karşılaştırması yapılamaz.
Açıklanan nedenlerle itiraz konusu kuralın, Anayasa'nın 2. ve 10.
maddelerineaykırı olmadığı ve iptal isteminin reddi gerektiği düşüncesiyle
çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
KARŞIOY YAZISI
Polis amiri rütbelerine yapılacak atama ve terfileri düzenleyen
3201 sayılıEmniyet Teşkilatı Kanunu'nun 55. maddesinde, 12.7.2000 günlü, 611
sayılı KanunHükmünde Kararname ile köklü değişiklikler yapılmıştır.
____ (A) ve (B) grubu polis amiri gruplarının oluşumuna ilişkin
düzenleme, budeğişikliklerden birisini oluşturmaktadır. Daha önce, dört yıllık
yüksek öğretimkurumlarından mezun olan polis memurlarından en az altı aylık
komiser yardımcılığıkursunu başarıyla bitirmiş olanların (A) grubu polis amiri
olmaları öngörülmüş iken,yeni düzenleme ile aralarında bir ayrım
gözetilmeksizin "komiser yardımcılığı kursunubaşarıyla bitirmiş
olanlar"ın (B) grubu polis amiri olmaları öngörülmüştür.
____ Anılan Kanun Hükmünde Kararname ile Emniyet Teşkilatı
Kanunu'naeklenen geçici 20. madde ile de, önceki mevzuata göre (A) grubu polis
amiri olanlarınkazanılmış haklarının korunması amacıyla "Bu Kanun Hükmünde
Kararnameninyürürlüğe girdiği tarihten önce, 4 yıllık yüksek öğretim
kurumlarından mezun olarakkomiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu
rütbede 4 yıllık yükseköğretimkurumlarından mezun olup (B) grubundan (A)
grubuna geçen polis amirleri, (A)grubunda değerlendirilir." denilmiştir.
____ 611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, dayanağı olan Yetki
Yasasınıniptaline bağlı olarak Anayasa Mahkemesi'nin 31.10.2000 günlü,
E:2000/69,K:2000/42 sayılı kararıyla iptal edilmekle birlikte, 3201 sayılı
Kanun'un değişik 55.maddesi ile geçici 20. maddesinin de aralarında yer aldığı
611 sayılı Kanun HükmündeKararnamenin bazı maddelerinin "doğuracağı
hukuksal boşluk kamu yararını ihlaledici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın
153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 2949sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü
ve beşinci fıkraları gereğince BUKURALLARA İLİŞKİN İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN
RESMİ GAZETEDEYAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞEGİRMESİNE"
karar verilmiştir.
____ 7.11.2000 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesi
kararındayürürlüğe girmesi ertelenen iptal hükümleri henüz yürürlüğe girmeden,
EmniyetTeşkilatı Kanununda değişiklik yapan 6.4.2001 günlü, 4638 sayılı Yasa
21.4.2001tarihinde yürürlüğe girmiştir.
____ 4638 sayılı Yasa'nın, polis amiri gruplarının oluşumuna
ilişkin düzenlemesive daha önceki mevzuata göre (A) grubu polis amiri olanların
kazanılmış haklarınınkorunmasına yönelik düzenlemesi, 611 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname'de yeralan konuya ilişkin düzenlemelerle aynıdır.
____ Bu durumda, 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte ve
öncesinde,konuya ilişkin olarak hukuki bir boşluğun varlığından söz etmek
mümkün olmadığıgibi, 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte komiser
yardımcılığı kursunadevam etmekte olanların kursa başladıkları tarihte
yürürlükte olan kurallara göre (A)grubu polis amiri olabilmeleri de mümkün
bulunmamaktadır.
____ Hukuk güvenliği ilkesi, kişilerin hukuka güvenerek
bulundukları davranışlarıkorumayı ve bu suretle kişilere hukuki güvence
sağlamayı amaçlamaktadır. 4638 sayılıYasa'nın yürürlüğe girdiği tarih
itibariyla komiser yardımcılığı kursuna devamedenlerin (A) grubu polis amiri
olabilmeleri mümkün olmadığından, bu kişileryönünden hukuk güvenliği ilkesinin
ihlal edildiğinden söz edilmesi de mümkünbulunmamaktadır. Belirtilen nedenle
itiraz konusu kural, hukuk devleti ilkesine veAnayasa'nın 2. maddesine aykırı
değildir.
____ Öte yandan 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte
komiseryardımcılığı kursuna devam edenlere itiraz konusu kural kapsamında yer
verilmemişolunmasının Anayasa'ya aykırı olarak nitelendirilebilmesi,
"eksik düzenleme"ninvarlığına ve söz konusu düzenlemenin Anayasa'ya
aykırılığının saptanmasına bağlıbulunmaktadır. Eksik düzenlemelerin Anayasa'ya
uygunluk denetimi ise Anayasa'nın10. maddesi kapsamında yapılmaktadır.
____ 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte komiser
yardımcılığı kursunutamamlamış olanlar ile bu tarihte söz konusu kursu henüz
tamamlamamış olanlar aynıhukuki konumda bulunmadıklarından, itiraz konusu
kuralda Anayasa'nın 10.maddesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırılık
bulunmamaktadır.
____ Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa'nın 2. ve
10. maddelerine aykırı olmadığından aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmadık.
Üye
Mehmet
ERTEN
|
Üye
A.Necmi
ÖZLER
|
AZLIK
OYU
Anayasa 2. maddesinde hukuk devleti ilkesine vurgu yapmıştır.
Kazanılmış hak ve hukuksal güvenlik hukuk devletinin alt başlıklarını
oluşturur.
Kazanılmış hak, yasal kuralların bireylere uygulanması sonucu ortaya
çıkan öznel kazanımların korunmasıdır. Kazanım kişisel nitelik göstermeli ve
bireyden ayrılmaz bir nitelik taşımalıdır.
Hukuksal güvenlik ise, yasal ilkelerin getireceklerinin bilinir ve
varsayılır olması, bireylerin geleceklerini yasal kuralları incelediklerinde
çözebilmeleridir.
İtiraz istemlerine konu olan uyuşmazlık süreçlerine bakıldığında,
611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Polis Akademisi bünyesinde dört yıllık
fakülte ve yüksek okulları bitirenlerin (A), diğer lisans mezunlardan komiser
yardımcılığı kursunu tamamlayanların (B) grubu oluşturacaklarının, geçici 20.
maddesiyle 611 sayılı K.H.K.' nin yürürlüğünden önce dört yıllık yüksek öğretim
mezunlarından komiser yardımcılığı kursunu bitirenlerinde(A) grubu
olacaklarının öngörüldüğü anlaşılmıştır.
Anılan KHK Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş,verilen süre
dolmadan iptal istemine konu kuralı içeren ve 611 sayılı Yasa'nın temel
yaklaşımını yineleyen 4683 sayılı Yasa çıkarılmıştır. 611 sayılı K.H.K.'nin
yürürlükte olduğu süreçte Komiser Yardımcılığı kursuna başlayanlar, kursun
başladığı tarihte,anılan kararnamenin geçici maddesindeki kurs bitirme koşulunu
taşımadıklarından 4683 sayılı Yasa karşısında kazanılmış haklarından ve olmıyan
edinimlerinin zedelenmesinden söz etmek olanaksızdır.
Bu oluş karşısında, komiser yardımcılığı kursuna başladığında (A)
grubuna girmesi olanaksız olan bir kamu görevlisinin, ileriye dönük, beklenen
bir hukuksal güvenliğinin ortadan kaldırıldığı öne sürülemez.
Anayasal eşitlik ilkesi ise, komiser yardımcılığı kursu bitiren
ile bitirmemiş olan arasındaki konum farklılığı nedeniyle karşılaştırma
yapılmasına olanak vermemektedir.
Açıklanan nedenlerle, Anayasa'ya aykırılık içermeyen kurala karşı
yapılan itirazın reddi gerekeceği oyuyla karara karşıyım.
KARŞIOY GEREKÇESİ
4.6.1937 günlü, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 6.4.2001
günlü, 4638 sayılı Yasa ile eklenen geçici 20. maddesinde "Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten önce, dört yıllık yüksek öğrenim kurumlarından mezun
olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile bulunduğu rütbede dört
yıllık yüksek öğretim kurumlarından mezun olup (B) grubundan (A) grubuna geçen
polis amirleri, (A) grubunda değerlendirilir." denilmektedir.
İtiraz yolu ile madde hükmünde yer alan "Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce, dört yıllık yüksek öğretim kurumlarından mezun olarak
komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile..." ibaresinin iptali
istenilmektedir. İtiraz başvurularında Anayasa'ya aykırılık iddiası, bu
maddenin kapsamına almadığı kişiler yönündendir. Bu meyanda 4638 sayılı
Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte komiser yardımcılığı kursuna devam etmekte
olan kişilerin, (A) grubu polis amiri olabilme haklarının korunmadığı bu
yönüyle Anayasa'ya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
Anayasa'nın 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesinin ön
koşullarından birisi hukuk güvenliği ilkesidir. Hukuki güvenlik ilkesi
kazanılmış hakların korunmasını da kapsamakla birlikte, hukuk normlarının
öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm işlem ve eylemlerinde devlete güven
duyabilmesini, devletinde yasal düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici
yöntemlerden kaçınmasını gerektirmektedir. Bu nedenle geleceğe yönelik statü
hukukunda yapılacak yasal düzenlemelerde, daha önce tesis edilmiş bulunan ve
kişilerin lehine hukuki sonuçlar doğuran işlemlerin gözetilmesi gerekmektedir.
Davacının komiser yardımcılığı sınavına girdiği ve komiser
yardımcılığı kursuna başladığı tarihlerde yürürlükte olan 611 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname, Anayasa Mahkemesi'nce 31.10.2000 tarihinde E.2000/69,
K.2000/42 nolu kararla iptal edilmiş ise de Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun gerek
55. maddesi, gerekse 20. maddesine yönelik iptal kararının doğuracağı hukuksal
boşluğun kamu yararını ihlal edici niteliği nedeniyle kararın Resmi Gazete'de
yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiş ve
bu süre dolmadan 21.4.2001 tarihinde 4638 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girmesiyle
hukuksal boşluk doldurulmuştur. Dolayısıyla davacının gerek komiser
yardımcılığı sınavına girdiği, gerekse komiser yardımcılığı kursuna başladığı
tarihte yürürlükte bulunan 611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 1.
maddesiyle değiştirilen 3201 sayılı Yasa'nın 55. maddesi ile 4. maddesine
eklenen 20. maddesinin konuya ilişkin hükümleri 4638 sayılı Yasa hükümleri ile
aynıdır. Bu durum karşısında davacının 611 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve
4638 sayılı Yasa öncesinde var olan 3870 sayılı Yasa hükümlerine göre komiser
yardımcılığı kursuna başladığından söz edilemeyeceğinden, yürürlükte ve geçerli
olan yasal düzenleme çerçevesinde (A) grubu polis amiri olabilmesi mümkün
olmayan davacının, 4638 sayılı Yasa olmasa idi (A) grubu polis amiri olacağı iddiası
hukuken dayanaksızdır. Bu durumda itiraza konu kural kazanılmış hakların
korunması ve hukuki güvenlik ilkesini ihlal etmemekte ve Anayasa'nın 2.
maddesine aykırılık oluşturmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle 4.6.1937 günlü, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı
Kanunu'nun 6.4.2001 günlü 4638 sayılı Yasa ile eklenen geçici 20. maddesinde
yer alan, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce dört yıllık yüksek
öğretim kurumlarından mezun olarak komiser yardımcılığı kursunu bitirenler ile ..."
ibaresinin Anayasa'ya aykırı olmadığı ve iptali isteminin reddi gerektiği
düşüncesiyle verilen karara karşıyım.