"...
II- İTİRAZIN GEREKÇESİ
İtiraz yoluna başvuran Mahkeme'nin iptal istemiyle ilgili gerekçesi aynen şöyledir :
"Mahkememizin 996/368 esas sayılı davanın 9.7.1996 günlü celsesinde davalı M. Nail Gürün Sosyal Sigortalar Kurumunun kira tesbitinin dayanağı olan 4792 sayılı Yasanın 19. maddesinin "Kurumun sahip olduğu gayrimenkullerin kira bedelleri her yıl Devlet İstatistik Enstitüsü Tüketici Fiat Endekslerindeki artış oranından az olmamak üzere rayiç, emsal değerlerle belirlenir" fıkrasının Anayasanın Adalet ilkesine aykırı olduğunu bu nedenle ilgili düzenlemenin Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılığını iddia etmiştir.
Davacı Kurum vekilinin iddiaya karşı savunması sorulmuş, kurum vekili iddiaların mahkemece nazara alınmamasını talep ederek itirazın gerçekçi olmadığını savunmuştur.
Mahkememiz yaptığı incelemede itirazı ciddî bulmuştur.
İdare Kamusal Hizmet ve eylemlerde bulunan bir kuruluş olduğu için Kamu yararını korumak amacıyla taraf olduğu sözleşmelerinde bir takım ayrıcalıklara sahip kılınmıştır. Yönetimin taraf olduğu bütün sözleşmelerde ayrıcalıklı olması gerekmez. Kamu hizmetinin doğrudan yürütülmesine, işletilmesine ilişkin sözleşmeler dışında kamu kurumları herhangi bir kişi gibi hareket etmek durumundadır. Taşınmazlarının satışı veya kiraya verilmesi gibi Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğünün sahibi bulunduğu taşınmazları kiraya vermesi ve bu amaçla yaptığı sözleşmeler; 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 3. maddesi ile belirttiği gibi 6570 sayılı Taşınmaz Kiraları hakkındaki yasaya göre yapılmış özel hukuk alanı içindeki bir sözleşmedir.
Anayasa Mahkemesinin bir çok kararlarında vurguladığı gibi Anayasanın 10. maddesindeki "yasa önündeki eşitlik ilkesi" hukuksal durumları benzer olanlar için sözkonusudur. Bu ilke ile yasa önünde eşitlik yani hukuksal eşitlik öngörülmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme tabi tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasa karşısında ayrım yapılmasını da ayrıcalık tanınmasını da önlemektedir. Bu ilke ile aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara aynı kuralları uygulayarak yasa karşısında eşitliğin çiğnenmesiyasaklanmıştır.
6570 sayılı Taşınmaz kiraları hakkındaki yasaya tâbi taşınmazların kira tesbitleri Anayasa Mahkemesinin ilgili yasanın 26.3.1963 tarih ve 3/67 sayılı kararı ile 2. ve 3. maddelerini iptal ettiğinden Yargıtay Yüksek Mahkemesinin içtihatlarıile "ekonomik esaslara", "hak ve nesafete" göre tesbit edilmektedir.
Bugünkü uygulamada toptan eşya fiat endeksindeki artışın % 65 i geçtiği hallerde bunun kira parasına yansıyan bölümü % 65 oranı ile sınırlandırılmıştır.
4792 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası'nın 19. maddesinin 10. bendinde "kira bedelleri Devlet İstatistik Enstitüsü tüketici fiat endeksindeki artış oranından az olmamak üzere rayiç ve emsale göre belirlenir" denmektedir.
6570 sayılı Yasanın uygulanmasında eşya fiat endeksinin % 65 oranı alınırken 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasında Tüketici Fiat Endeksinin tamamı esas alınmaktadır.
Aynı yasaya göre sözleşme kurulmuş iken bir özel hukuk sözleşmesinde yasama gücü kullanılarak özel hukuk alanında tarafların eşitliği prensibine müdahale edilerek eşitlik ilkesi bozulmuştur.
Bu durum yukarıdaki gerekçeler nedeniyle Anayasanın 10. maddesine aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle davalının Anayasaya aykırılık iddiası ciddi bulunarak 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 19. maddesinin 10. bendinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, Anayasamızın 152/2. maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi kararının beklenmesine karar verildi.""
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 1996/60
Karar Sayısı : 1996/33
Karar Günü : 10.9.1996
R.G. Tarih-Sayı :R.G.'de yayımlanmamıştır. (Red)
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Kahramanmaraş Sulh Hukuk Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 9.7.1945 günlü, 4792 sayılı "Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu"nun 3995 sayılı Yasa ile değişik 19. maddesinin ikinci fıkrasının, Anayasa'nın 10. maddesine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
Sosyal Sigortalar Kurumu'na ait taşınmazın kira bedelinin her yıl yenilenen sözleşme gereğince Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı'nca yayımlanan tüketici fiyat endeksinde açıklanan oranda artırılarak ödenmesini davalı kiracının kabul etmemesi üzerine açılan kira tesbit davasında dayanılan 3995 sayılı Yasa'nın 4. maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin davalı savının ciddî olduğu kanısına varan Mahkeme, bu kuralın iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştur.
III- YASA METİNLERİ
A- İptali İstenen Yasa Kuralı
9.7.1945 günlü, 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu'nun 3995 sayılı Yasa ile değişik 19. maddesinin iptali istenilen ikinci fıkrası şöyledir :
"Madde 19-
...
Kurumun sahibi bulunduğu gayrimenkullerin kira bedelleri, her yıl Devlet İstatistik Enstitüsü tüketici fiyat endeksindeki artış oranından az olmamak üzere rayiç veya emsal değerle belirlenir.
..."
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
İptal isteminde dayanılan Anayasa kuralı şudur :
"MADDE 10.- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar."
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi gereğince yapılan ilk inceleme toplantısında, itiraz yoluna başvuran Mahkemenin iptalini istediği kuralın bakmakta olduğu dâvada uygulanıp uygulanamayacağı sorunu öncelik taşıdığından, ilk inceleme raporu, dâva dosyası ve ekleri, iptali istenilen Yasa ve dayanılan Anayasa kurallarıyla bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra bu konu öne alınarak gereği düşünüldü :
Anayasa'nın 152., 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa'nın 28. maddesi gereğince, bir dâvaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa'ya aykırı görür ya da taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına varırsa o kuralın iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurmaya yetkilidir. Burada sözü edilen "uygulanacak yasa kuralı" bakılmakta olan dâvayı yürütmeye, uyuşmazlığı çözmeye ve sona erdirmeye yarayacak kurallardır.
İtiraz eden Mahkeme, 1.6.1994 günlü, 3995 sayılı Yasa'nın 4. maddesiyle yeniden düzenlenen 4792 sayılı "Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu"nun 19. maddesinin ikinci fıkrasının iptalini istemektedir.
4792 sayılı Yasa'nın "Kurum Gelirleri" başlıklı 19. maddesinin birinci fıkrasında Kurum'un gelirleri sayılmış, ikinci fıkrasında Kurum'un sahibi bulunduğu taşınmazların kira bedellerinin belirlenme yöntemi açıklanmıştır. Davacı Kurum'un isteminde dayandığı ve Mahkemenin itiraz konusu yaptığı kural, taşınmazın sahibi bulunduğu Kurum'un kira bedeli konusunda izleyeceği yöntemi gösteren, davalıya değil davacıya yönelik olan bir düzenlemedir. Sosyal Sigortalar Kurumu'nun bu kurala göre belirleyeceği kira parasını kiracının kabul etmemesi durumunda kira tesbit davası açılabilecektir. Açılan kira tesbit davası ise itiraz konusu kurala göre değil, 6570 sayılı Yasa'nın Geçici 5. maddesine göre sonuçlandırılacaktır.
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, 4792 sayılı Yasa'nın Kurum'un sahibi bulunduğu taşınmazlarının kira bedelinin saptanmasında uygulayacağı yöntemi gösteren itiraz konusu kural Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanacak kural olmadığından başvurunun Mahkeme'nin yetkisizliği yönünden reddi gerekir.
V- SONUÇ
İtiraz konusu kuralın bakılmakta olan dâvada uygulanma olanağı bulunmadığından mahkemenin yetkisizliği nedeniyle başvurunun REDDİNE,
10.9.1996 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Yekta Güngör ÖZDEN
Başkanvekili
Güven DİNÇER
Üye
Selçuk TÜZÜN
Ahmet N. SEZER
Samia AKBULUT
Haşim KILIÇ
Mustafa BUMİN
Sacit ADALI
Lütfi F. TUNCEL
Fulya KANTARCIOĞLU
Aysel PEKİNER
EK GEREKÇE
Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu'nun, itiraz konusu 19. maddesinin ikinci fıkrası, Kurumun kirada bulunan taşınmazlara ait kira bedellerinin kurumca tek taraflı olarak bir idarî işlemle tesbitini öngörmektedir. Ancak, bütün kira ilişkilerini düzenleyen 6570 sayılı Kanun'un sonradan yürürlüğe konulan geçici 5. maddesi, Sosyal Sigortalar Kurumu'nun taşınmazları yönünden kira tesbit yetkisini, tekrar 6570 sayılı Kanun sistemi içine almış ve buradaki özel kuralları ile düzenlemiştir.
Bu ek gerekçe ile karara katılıyorum.
