ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 1994/56
Karar Sayısı : 1994/51
Karar Günü : 8.7.1994
R.G. Tarih-Sayı :30.07.1994-22006
İPTAL DAVASINI AÇAN : Anamuhalefet (Anavatan) Partisi Türkiye
Büyük Millet Meclisi Grubu Adına Grup Başkanvekili Hasan KORKMAZCAN.
İPTAL DAVASININ KONUSU : 3.6.1994 günlü Resmî Gazete'de yayımlanan
534 sayılı "Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname"nin Anayasa'nın 6., 7., 10., 87., 91., 128., 138., 153.
ve 163. maddelerine aykırılığı savıyla iptali ve yürürlüğün durdurulması
istemidir.
II- YASA METİNLERİ:
A- İptali İstenilen Kurallar:
İptali istenilen 534 sayılı "Dış Ticaret Müsteşarlığı
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" şöyledir.
Dış Ticaret Müsteşarlığının teşkilat ve görevlerinin düzenlenmesi,
18/5/1994 tarih ve 3990 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar
Kurulu'nca 2/6/1994 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Amaç
Madde 1- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, ihracat, ithalat,
ikili ve çok taraflı ticari ve ekonomik ilişkiler, yatırım ve teşvik
politikalarını tesbit etmek, bu politikalar ve kalkınma plan ve programları
çerçevesinde dış ticaret faaliyetlerinin düzenlenmesi, uygulanması, uygulamanın
izlenmesi ve geliştirilmesi, yurtiçi ve yurtdışı teşkilatlar kurulması, bu
teşkilatların görev ve yetki alanlarına ilişkin esasların düzenlenmesini temin
etmek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığının kurulmasına ve teşkilat,görev ve
yetkilerine ilişkin esasları düzenlemektir.
Görev
Madde 2- Dış Ticaret Müsteşarlığının görevleri şunlardır.
a) Ekonomi politikaları çerçevesinde dış ticaret, yatırım ve
teşvik politikalarının hedeflerinin tesbiti ile ilgili çalışmaları yapmak,
İhracat ve İthalat Rejimi Kararları da dahil olmak üzere mevzuatı hazırlamak ve
kararlaştırılan politikaları uygulamak,
b) İhracat ve ithalatın ülke ekonomisi yararına kalkınma planları
ve yıllık programlarda öngörülen hedefler çerçevesinde düzenlenmesini,
desteklenmesini, gelişmesini ve yürütülmesini sağlamak, bu amaçla gerekli
politikaları tesbit etmek, uygulamak ve uygulanmasını koordine etmek,
c) İki taraflı ekonomik işbirliği ve ticaret anlaşmaları ile, çok
taraflı ticaret anlaşmaları ve protokolleri hazırlamak, uygulamak,
uygulanmalarını koordine ve takip etmek ve diğer ilgili faaliyetleri yürütmek,
d) Yatırım ve teşvik politikalarının kalkınma planları ve yıllık
programlarda öngörülen hedefler çerçevesinde tesbiti ile ilgili çalışmalar
yapmak, kamu ve yerli ve yabancı özel sektörün yatırım ve sermaye
faaliyetlerinin plan ve program hedefleri çerçevesinde yürütülmesini teşvik ve
tanzim edecek mevzuatı hazırlamak ve kararlaştırılan politikaları uygulamak,
e) Yatırımlara yönelik kredilerle ilgili esasları belirlemek,
ilgili kuruluşlara iletmek ve uygulanmasını takip etmek,
f) İhracata yönelik krediler ve diğer Devlet yardımları ile ilgili
olarak madde ve ülke politikalarına ilişkin esasları belirlemek ve ilgili birim
ve kuruluşlara iletmek,
g) Avrupa Birliği ile ilişkilerin kalkınma planları ve yıllık
programlarda öngörülen hedeflere uygun olarak yürütülmesini ve Hükümetçe
saptanan amaçlar çerçevesinde ticari ilişkilerde kısa, orta ve uzun vadeli
politikaların tespitini sağlamak,
h) Ortaklık Anlaşması ile bu Anlaşmaya ek Anlaşma veya
Protokollerdeki Müsteşarlığın görev sahasına giren konular ile ilgili
uygulamaları yürütmek, Gümrük Birliğinin ticari etkilerine ilişkin
değerlendirmeler yapmak ve bu konulardaki önerileri değerlendirmek,
ı) Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri ile ilgili Dış Ticaret
Müsteşarlığı görev alanına giren uygulamaları yürütmek,
j) Kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde Serbest
Bölgeleri kurmak, işletmek veya işlettirmek ve bununla ilgili mevzuatı
düzenlemek,
k) Kamu ihalelerinin yabancı kuruluşlara verilmesi karşılığında
taahhüt edilecek ihracat, yatırım ve teknoloji transferleri ile ilgili off-set
Anlaşmalarını inceleyerek onaylamak ve izlemek,
l) Dış ticarete konu malların standartlaştırılmasını sağlamak, Dış
Ticarette Standardizasyon Rejimi Kararı da dahil olmak üzere ihracat ve
ithalatın kalite ve standartlar yönünden düzenlenmesi ve denetlenmesine ilişkin
mevzuatı hazırlamak ve uygulamak,
m) Dış ticaret, yatırım ve diğer ekonomik konularda istatistik ve
bilgi derlemek, araştırma ve değerlendirmeler yapmak ve sonuçlarını yayınlamak,
n) İhracatçı ve İthalatçı Birlikleri ile bunlara ait üst
kuruluşların kurulmalarını, teşkilatlanmalarını ve çalışmalarını düzenlemek,
izlemek ve denetlemek,
o) Müsteşarlık görev ve faaliyet alanına giren konularda diğer
kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak,
p) Müsteşarlık bünyesinde bulunan fonların faaliyetlerini,
kaynakların kullanımındaki etkinliği artırmak amacıyla yürütmek ve gerekli
önlemleri almak,
r) Dış ticaret ve yatırım imkanlarının tanıtımı için yurt içinde
ve yurt dışında fuar, konferans, seminer ve benzeri organizasyonları
düzenlemek,
s) Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ilgili gerekli çalışmaları
yapmak, diğer Bakanlık ve Kuruluşlarla koordinasyonu sağlamak ve izlenecek
politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak,
t) Kanunlarla Müsteşarlığa verilen diğer görevleri yapmak.
Teşkilat
Madde 3- Dış Ticaret Müsteşarlığı Başbakan'a bağlı olup, Başbakan,
Müsteşarlığın yönetimi ile ilgili yetkilerini Devlet Bakanı ve Başbakan
Yardımcısı veya bir Devlet Bakanı vasıtası ile kullanabilir.
Dış Ticaret Müsteşarlığı merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı ile
bağlı kuruluşlardan oluşur.
Merkez Teşkilatı
Madde 4- Müsteşarlık Merkez Teşkilatı, ana hizmet birimleri,
danışma ve denetim birimleri ile yardımcı hizmetlerden oluşur.
Müsteşarlık Merkez Teşkilatı, ekli (I) sayılı cetvelde
gösterilmiştir.
Müsteşar
Madde 5- Müsteşar, Müsteşarlık teşkilatının en üst amiridir.
Müsteşarlık hizmetlerini, Hükümetin genel siyasetine, milli güvenlik, kalkınma
plan ve yıllık programlara uygun olarak yürütülmekle ve Müsteşarlığın görev ve
faaliyet alanına giren konularda diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği
ve koordinasyonu sağlamakla görevlidir. Müsteşar, Başbakana veya Devlet Bakanı
ve Başbakan Yardımcısına veya görevlendirilecek Devlet Bakanına karşı
sorumludur.
Müsteşara yardımcı olmak üzere en fazla 5 Müsteşar Yardımcısı
görevlendirilebilir. Müsteşar Yardımcılarının sayılarını belirlemeye Başbakan
yetkilidir.
Madde 6- Müsteşarlığın Ana Hizmet Birimleri şunlardır:
a) İhracat Genel Müdürlüğü,
b) İthalat Genel Müdürlüğü,
c) Anlaşmalar Genel Müdürlüğü,
d) Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü,
e) Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü,
f) Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü,
g) Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü,
h) Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü,
İhracat Genel Müdürlüğü
Madde 7- İhracat Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) İhracatın kalkınma planı ve yıllık programlardaki ilke, hedef ve
politikalar yönünde ülke ekonomisi yararına düzenlenmesini, desteklenmesini ve
geliştirilmesini sağlamak,
b) İhracat politikasının tesbitinde ilgili Bakanlık ve kuruluşlar
arasında işbirliğini sağlamak ve belirlenecek ihracat politikalarını uygulamak,
c) İhracatın her aşamasında gözetim, denetim ve yönlendirilmesine
ilişkin önlemleri almak, ihracat işlemlerini, başlangıcından ihracat
bedellerinin yurda getirilmesine kadar her safhasında izlemek ve bu hususlarla
ilgili düzenlemeler yapmak, madde ve ülke bazında gerekli tedbirleri almak,
d) İhracatın madde ve ülke bazında geliştirilmesi imkanlarını ve
bu imkanlardan azami döviz gelirleri sağlama yollarını araştırmak ve önerilerde
bulunmak,
e) İhracat Rejimi Kararı da dahil olmak üzere, ihracata dair
mevzuatı hazırlamak ve uygulamak,
f) İhracatın desteklenmesi ve yönlendirilmesi konularında teşvik
tedbirlerini hazırlamak, uygulamak, uygulamayı takip etmek ve değerlendirerek
gerekli tedbirleri almak,
g) İhracat konusu olan tarım ürünlerinin desteklemeye tabi stoklarının
ihracat yolu ile değerlendirilmesine ilişkin esasları tesbit etmek, uygulamak
ve uygulamayı izlemek,
h) İhracata yönelik krediler ve diğer devlet yardımları ile ilgili
olarak madde ve ülke politikalarına ilişkin esasları belirlemek ve ilgili birim
ve kuruluşlara iletmek,
ı) İhraç maddelerimize karşı uygulanan kısıtlayıcı tedbirlerin
ortadan kaldırılmasına veya iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak,
j) Bağlı muamele ve off-set gibi karşılıklı ticaret
uygulamalarının usul ve esaslarını belirlemek,
l) Ülke ihracatının geliştirilmesini teminen ihraç ürünlerinin
tanıtımı amacıyla yurtiçinde ve yurtdışında konferans, seminer ve benzeri
organizasyonları düzenlemek, yurtdışı fuar ve sergi düzenlenmesine ilişkin
esasları belirlemek ve uygulamak,
m) Kıyı ve sınır ticareti ile ilgili düzenlemeler yapmak,
n) İhracatçı belgesi ve ruhsatnamelerini düzenlemek,
o) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
İthalat Genel Müdürlüğü
Madde 8- İthalat Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) İthalatın, uluslararası anlaşmalar ile kalkınma planları ve
yıllık programlarda öngörülen ilke, hedef ve politikalar çerçevesinde
yürütülmesini sağlamak,
b) İthalat Rejim Kararları da dahil olmak üzere ithalata dair
mevzuatı hazırlamak, finansman şekillerine bakılmaksızın madde politikalarını
teklif etmek, uygulamak, ithalatla ilgili izinleri vermek ve ilgili kurum ve
kuruluşlarla koordinasyonu sağlamak,
c) İç piyasa ve sanayiinin ihtiyaçlarını, iç ve dış ekonomik
gelişmeleri dikkate alarak izlemek ve ithal mallarına uygulanacak mali yüklere
ilişkin hazırlıkları yürütmek, uygulanmasını sağlamak,
d) İthal malların dünya piyasalarına uygun olarak ithalini
sağlayıcı tedbirleri almak, uygulamak ve izlemek,
e) İthalatla ilgili belge ve ruhsatnameleri tanzim etmek,
f) Ülkemizde düzenlenen uluslararası fuarların ithalat ile ilgili
işlemlerini düzenlemek ve yürütmek,
g) 14 Haziran 1989 tarihli ve 3577 sayılı İthalatta Haksız
Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanunun verdiği görevleri yerine getirmek,
h) İthalatçı Birlikleri ve üst kuruluşlarının, kuruluş,
teşkilatlanma ve çalışma esaslarını düzenlemek, izlemek, yönlendirmek,
programlamak, faaliyetlerine yardımcı olmak ve denetlemek,
ı) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
Madde 9- Anlaşmalar Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Kalkınma planları ve genel ekonomik politikalar çerçevesinde ,
İki Taraflı Ticaret, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşmaları ile Çok Taraflı
Ticaret Anlaşmalarını gerektiğinde ilgili Bakanlık ve kuruluşlarla işbirliği
halinde hazırlamak,
b) Milletlerarası veya bölgesel ticari işbirliği anlaşmaları ve
protokollerine ilişkin hazırlık çalışmalarını ve müzakerelerini yürütmek,
c) "İki Taraflı Ekonomik İşbirliği ve Ticaret
Anlaşmaları" ve Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları yapmak ve bu Anlaşmaların
uygulanması ile ilgili mevzuatı hazırlamak, yürürlüğe koymak ve uygulamak,
d) Ülkemiz ile "Ekonomik İşbirliği ve Ticaret Anlaşması"
bulunmayan ülkelerle ticari işbirliğini düzenlemek ve bu faaliyetin
gerektirdiği işbirliğini sağlamak,
e) Türk Devletleri ile ticari ilişkilerin kurulması,
geliştirilmesi ve koordine edilmesi faaliyetlerini yürütmek,
f) Türk Devletleri ileyapılacak iki taraflı Ticaret, Sınai, Teknik
İşbirliği Anlaşmalarını gerektiğinde ilgili Bakanlıklar ve Kuruluşlarla
koordineli olarak hazırlamak ve bunlara ilişkin müzakereleri yürütmek,
g) Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri ile ilgili Dış Ticaret
Müsteşarlığının görev alanına giren uygulamaları yürütmek,
h) Müsteşarlığın görev alanına giren dış temaslarla ilgili
protokol faaliyetlerini düzenlemek,
ı) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
Madde 10- Avrupa Birliği Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Müsteşarlığın görev ve faaliyet alanına giren konularda Avrupa
Birliği ile ilişkilerin, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen
hedefler çerçevesinde yürütülmesini sağlamak,
b) Avrupa Birliğine yönelik olarak Hükümetçe saptanan amaçlar
çerçevesinde, ekonomik ve ticari ilişkilerde kısa, orta ve uzun vadede
uygulanacak politikaların saptanması için gerekli çalışmaları yapmak ve bu
konularda uygulama ile ilgili tedbirlerin Müsteşarlığındiğer birimleri ile
koordineli şekilde alınmasını sağlamak, öneriler hazırlamak,
c) Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile bu
Anlaşmaya ek Anlaşma veya Protokollerdeki Müsteşarlığın görev sahasına giren
konular ile ilgili uygulamanın yürütülmesini sağlamak,
d) Avrupa Birliğinin Ortak Ticaret Politikası çerçevesinde üçüncü
ülkeler ile akdettiği Serbest Ticaret Anlaşması ve benzeri diğer anlaşmalara
paralel olarak akdedilecek ticari anlaşmalara ilişkin hazırlık çalışmalarını
yürütmek,
e) Avrupa Birliği konuları ile ilgili olarak Müsteşarlığın görev
ve faaliyet alanına giren hususlarda Müsteşarlık birimleri arasında
koordinasyonu sağlamak ve bu konularda diğer Bakanlık ve Kuruluşlarla
ilişkileri yürütmek,
f) Müsteşarlığın görev ve faaliyet alanına giren konularda, birlik
kurum ve organları ile gerekli temas ve toplantıları yapmak,
g) Müsteşarlığın görev ve faaliyet alanına giren konularda Avrupa
Birliği Türkiye Ortaklık organlarında alınan kararlarla ilgili olarak gerekli
uyum ve uygulama çalışmalarını yerine getirmek,
h) Avrupa Birliği ile Türkiye arasında gerçekleştirilmekte olan
Gümrük Birliğinin ekonomik ve ticari etkilerine ilişkin olarak değerlendirmeler
yapmak, bu konulardaki önerileri değerlendirmek,
ı) Avrupa Birliği ile ticari konularda yapılmakta olan
müzakerelere ilişkin hazırlıkları Müsteşarlığın ilgili birimleri ile
koordinasyon içinde yürütmek,
j) Avrupa Birliği ile hizmet ticari alanında yapılan müzakerelere
ilişkin politikaların genel ticaret politikası ile uyumlu şekilde saptanması
için gerekli çalışmaları yürütmek,
k) Müsteşarlık görev ve faaliyet alanına giren konularda mevzuat
karşılaştırması ve yakınlaştırılması konularında gerekli koordinasyonu
sağlamak,
l) Avrupa Birliği ile ilişkili Müsteşarlık içi eğitim
faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlamak,
m) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü
Madde 11- Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğünün görevleri
şunlardır:
a) Kalkınma planları ve yıllık programlardaki ilke, hedef ve
politikalar yönünde ihracatın, yatırımların ve döviz kazandırıcı hizmetlerin
ihracat ve ithalat politikalarının hedefleri de gözetilerek teşvik ve
yönlendirilmesi konularında öngörülen teşvik tedbirlerini hazırlamak,
uygulamak,uygulamayı takip etmek ve değerlendirerek gerekli tedbirleri almak,
b) Yatırımları ve İhracatı Teşvik Kararları ve bu kararlara
istinaden çıkarılan tebliğler çerçevesinde yatırım projelerini değerlendirerek
uygun görülenleri teşvik belgesine bağlamak,
c) Teşvik tedbirlerini uygulamakla görevli kuruluşlar arasında
koordinasyonu temin etmek, uygulamada çıkan ihtilaflarda ilgili kuruluşlara
görüş vermek,
d) Teşvik belgesi şart ve niteliklerine uygun olarak gerçekleşen
yatırımlarla ilgili kapatma işlemlerini yapmak, teşvik belgesi şart ve
niteliklerine aykırı davranan yatırımcılara gerekli müeyyideleri uygulamak,
e) Teşvik tedbirlerinin uygulanması ile ilgili olarak mevzuat ile
verilen görevleri yapmak,
f) Yatırımları mahallinde tetkik etmek, değerlendirmek,
g) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü
Madde 12- Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde, Serbest
Bölgelerin kurulması, yönetilmesi ve işletilmesi ile ilgili ilke ve
politikaların tesbiti konusunda çalışmalar yapmak, araştırma, planlama ve
koordinasyon faaliyetlerini yürütmek, 6 Haziran 1985 tarihli ve 3218 sayılı
Serbest Bölgeler Kanunu ve buna ilişkin mevzuat çerçevesinde düzenlemeler
yapmak,
b) Serbest Bölgelerde yapılabilecek üretim, alım-satım, depolama,
kiralama, montaj-demontaj, bakım-onarım, kıyı (off-shore) kredi ofisi,
bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama ve diğer faaliyet konularını
belirlemek,
c) Serbest bölgelerde faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilere
"Faaliyet Ruhsatı" vermek veya verilmiş belgeleri iptal etmek,
d) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yapmak.
Serbest Bölge Müdürlüklerinde çalışan personele 3218 sayılı
Kanunun 7 nci maddesinde hükmolunan Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme
Fonu'ndan maaş ve ücretleri toplamının yarısı kadar tutarında bir tazminat,
herhangi bir vergiye tabi olmaksızın ödenir.
Serbest Bölgeler, doğrudan Genel Müdürlüğe bağlı Bölge Müdürleri
tarafından yönetilir.
Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü
Madde 13- Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğünün
görevleri şunlardır:
a) Dış ticarete konu malların standartlaştırılmasını sağlamak,
ihracat ve ithalatın kalite ve standartlar yönünden denetlenmesine ait mevzuatı
hazırlamak ve uygulamak,
b) Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan ve zorunlu uygulamaya
konulması talebinde bulunulan standartların dış ticarete konu olanlarından
ihtiyaç duyulanları Başbakan veya ilgili Bakan onayı ile zorunlu uygulamaya
koymak ve bu standartların gerektirdiği denetimleri yapmak veya yaptırmak,
c) Dış Ticarette Standardizasyon Rejim Kararı da dahil olmak
üzere, Dış Ticarette Standardizasyon faaliyetlerine ilişkin mevzuatı hazırlamak
ve uygulamak,
d) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Madde 14- Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel
Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Türkiye ve dünya ekonomisi ve ticareti ile ilgili gelişmeleri
sürekli olarak izlemek ve değerlendirmek,
b) Türkiye ekonomisi ve dış ticareti ile ilgili olarak çalışmalar
yapmak, derlenmiş bilgi ve istatistikleri değerlendirmek, Müsteşarlığın görev
alanına giren konularda analitik araştırmalar yapmak,
c) Bilgilerin daha hızlı bir şekilde kullanıcıların hizmetine
sunulmasını teminen Genel Müdürlük bünyesinde çalışma esasları Müsteşarlıkça
düzenlenecek Ekonomik Bilgi Merkezi kurmak ve çalıştırmak,
d) Müsteşarlık birimlerinin gerek duyacakları ekonomik ve ticari
alanlardaki araştırmaları yapmak,
e) Müsteşarlık Bilgi İşlem Merkezini yönetmek, Müsteşarlık görev
alanına giren konularda bilgi depolamak,
f) Müsteşarlığın yayın ve dokümantasyon hizmetlerini yürütmek,
g) Müsteşarlığın görev ve faaliyet alanına giren konularda
kalkınma planları, yıllık programlar, izleme kararları ve icra planlarının
Müsteşarlık teşkilatınca uygulanmasını izlemek ve bu alanda koordinasyonu
sağlamak,
h) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Madde15- Dış Ticaret Müsteşarlığının merkez teşkilatındaki Danışma
ve Denetim birimleri şunlardır:
a) Hukuk Müşavirliği
b) Müsteşarlık Müşavirleri
c) Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı
Hukuk Müşavirliği
Madde 16- Hukuk Müşavirliği Müsteşara bağlı olup, görevleri
şunlardır:
a) Müsteşarlığın diğer birimlerinden sorulan hukuki konular ile
hukuki, mali, cezai sonuçlar doğuracak işlemler hakkında görüş bildirmek,
b) Müsteşarlığın menfaatlerini koruyucu, anlaşmazlıkları önleyici
hukuki tedbirleri zamanında almak, anlaşma ve sözleşmelerin bu esaslara uygun
olarak yapılmasına yardımcı olmak,
c) 8 Ocak 1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre adli
ve idari davalarda gerekli bilgileri hazırlamak, Maliye Bakanlığı Baş Hukuk
Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğünü ilgilendirmeyen idari davalarda
Müsteşarlığı temsil etmek,
d) Müsteşarın vereceği hukuki konularda inceleme yapmak,
e) Müsteşarlık birimleri veya diğer bakanlıklardan veya
Başbakanlıktan gönderilen kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve benzeri
mevzuat tasarılarını hukuki açıdan inceleyerek görüş bildirmek,
f) Müsteşarlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata,
plan ve programa uygun çalışmalarını temin etmek amacıyla gerekli hukuki
teklifleri hazırlamak ve Müsteşara sunmak.
Müsteşarlık Müşavirleri
Madde 17- Müsteşarlıkta, dış ticaret politikalarını geliştirmek,
kalkınma plan ve yıllık programlarda öncelikle yer alması gerekli hizmet ve
tedbirler ile bunlara ilişkin temel politikaları bilimsel araştırma esaslarına
göre tesbit etmek ve özel önem ve öncelik taşıyan konularda Müsteşara yardımcı
olmak üzere on Müsteşarlık Müşaviri görevlendirilebilir.
Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı
Madde 18- Dış Ticaret Kontrolörü sıfat ve yetkisine sahip,
müşterek kararname ile atanan bir başkan ile Dış Ticaret Başkontrolörleri,
Kontrolörleri ve stajyer Kontrolörlerden oluşan Dış Ticaret Kontrolörleri
Kurulu Başkanlığı Müsteşara bağlı olup, görevleri şunlardır:
a) Müsteşarlığın görevlerine ilişkin konularda, ilgili merciler,
gerçek ve tüzel kişiler nezdinde inceleme, denetleme ve soruşturma yapmak,
b) Müsteşarlığın görev konularında etütler hazırlamak, incelemeler
yaparak mütalaa vermek.
c) Müsteşarlıkça verilecek diğer inceleme ve görevleri yerine
getirmek.
Kontrolörler kurulunun çalışma esasları ile stajyer Dış Ticaret
Kontrolörlüğü giriş ve yeterlilik sınavlarının usul ve şartları yönetmelikle
belirlenir.
Madde 19- Müsteşarlığın Merkez Teşkilatındaki yardımcı birimler
şunlardır:
a) Personel DairesiBaşkanlığı,
b) İdari İşler Dairesi Başkanlığı,
c) Savunma Uzmanlığı,
d) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği.
Personel Dairesi Başkanlığı
Madde 20- Personel Dairesi Başkanlığının görevleri şunlardır:
a) Müsteşarlığın insan gücü planlaması ve personel politikasıyla
ilgili çalışmaları yapmak, personel sisteminin geliştirilmesiyle ilgili
tekliflerde bulunmak,
b) Müsteşarlık personelinin atama, özlük ve emeklilik işlemleri
ile ilgili işleri yapmak,
c) Müsteşarlık hizmet için eğitimi ve ihtisas eğitimi planlarını
hazırlamak, hözmet öncesi, hizmet içi ve yurt dışı eğitim programlarını
düzenlemek ve uygulamak,
d) Hizmet içi ve ihtisas eğitimine yönelik seminer, sempozyum,
panel gibi, ihtisas eğitim faaliyetlerini düzenlemek,
e) Hizmet içi ve ihtisas eğitimi kapsamında Üniversiteler ve diğer
kamu kurum ve kuruluşları ile koordinasyon sağlamak,
f) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı
Madde 21- İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığının görevleri
şunlardır:
a) Müsteşarlığın bütçe ve mali işlerle ilgili hizmetlerini
yürütmek,
b) Müsteşarlık Bütçesinin plan ve program esaslarına göre
hazırlanması için gerekli bilgi ve belgeleri derlemek,
c) Müsteşar ve yardımcılarının direktif ve emirlerini ilgililere
duyurmak ve işlemlerini takip etmek,
d) Müsteşarlık için gerekli araç, gereç ve malzemenin temini ile
ilgili hizmetleri düzenlemek ve yürütmek,
e) Sosyal tesislerin kurulması ve işletilmesi ile ilgili işleri
yapmak ve yaptırmak,
f) Müsteşarlık personelinin ve ailelerinin sağlık hizmetlerinden
yararlanmalarını sağlamak,
g) Temizlik, aydınlatma, ısıtma, bakım, onarım ve taşıma
hizmetleri ile diğer teknik hizmetleri yapmak veya yaptırmak,
h) Genel Evrak ve arşiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek,
ı) İhtiyaç duyulan her türlü menkul ve gayrımenkulü kiralama ve
satınalma işlemlerini yapmak,
j) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Savunma Uzmanlığı
Madde 22- Savunma Uzmanlığı, özel kanununda ve diğer kanunlarda
gösterilen görevleri yerine getirir.
Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
Madde 23- Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğinin görevleri
şunlardır:
a) Müsteşarlığın basın ve halkla ilişkiler ile ilgili
faaliyetlerini planlamak,
b) Bu faaliyetlerin belirlenecek usul ve ilkelere göre
yürütülmesini sağlamak,
c) Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
Taşra Teşkilatı
Madde 24- Dış Ticaret Müsteşarlığı, bakanlıkların kuruluş ve görev
esaslarını düzenleyen 27 Eylül 1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanun ile İl İdaresi
Kanunu hükümlerine uygun olarak taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir.
Taşra teşkilatının çalışma usul ve esasları yönetmelikle
belirlenir.
Yurt Dışı Teşkilatı
Madde 25- Dış ticaret Müsteşarlığı amaç ve görevlerini yerine
getirmek üzere Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Yurt Dışı Teşkilatı Hakkında 13
Aralık 1983 tarih ve 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararname esaslarına uygun
olarak yurt dışı teşkilatı kurar.
Bağlı Kuruluşlar
Madde 26- Yurt içi üretime ucuz, kaliteli, sürekli hammadde ve
yarı mamul girdilerin sağlanması suretiyle, üretim faktörleri verimliliğinin,
rekabet düzeyinin ve üretim kalitesinin yükseltilmesi, ihracatın arttırılması,
dış pazarların geliştirilmesi ve korunması ve bu amaçların
gerçekleştirilebilmesi ve ülke içinde ve dışında gerekli organizasyonların
oluşturulmasını teminen, üyelerinin hizmet karşılığı yapacakları ödemelerden
müteşekkil kaynak yaratılması şartıyla kurulan İhracatçı Birlikleri ve
İthalatçı Birlikleri ile İhracatı Geliştirme EtüdMerkezi Müsteşarlığın bağlı
kuruluşlarıdır.
İhracatçı Birlikleri ile İthalatçı Birliklerinin kuruluş, işleyiş,
iştigal sahaları, organları ve üyeliğe ilişkin esaslar ile üyelerin hak ve
yükümlülüklerini gösteren statüler Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulur.
Atama
Madde 27- 23 Nisan 1981 tarih ve 2451 sayılı Kanun Hükümleri
dışında kalan memurların atamaları Müsteşar tarafından yapılır. Müsteşar
gerekli gördüğü hallerde bu yetkisini Müsteşar Yardımcılarından birine
devredebilir.
Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı,
Müsteşarlık Müşaviri, Bölge Müdürü ve Yardımcısı, Serbest Bölge Müdürü ve
Yardımcısı, İhracat Müdürü ve İhracat Kontrol Memuru kadrolarına atanacaklarda
bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinin (a) bendindeki eğitim şartı
aranır.
Müsteşarlık bağlı kuruluşlarının kuruluş mevzuatındaki atamaya
ilişkin hükümler saklıdır.
Dış Ticaret Uzman Yardımcılığına Atanma
Madde 28- Dış Ticaret Uzman Yardımcılığına atanabilmek için, 657
sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan şartlara ek olarak,
aşağıdaki şartlar aranır.
a) Ekonomi, dış ticaret, hukuk, işletme, maliye, uluslararası
ilişkiler, kamu yönetimi, ekonometri ve mühendislik dallarında en az dört yıl
eğitim veren fakülte ve yüksek okullardan veya bunlara denkliği Yükseköğretim
Kurulu tarafından onaylanmış yabancı fakülte veya yüksek okullardan mezun
olmak,
b) İlgili yönetmelikle belirtilen yabancı dillerden en az birini
iyi derecede bilmek,
c) Yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak,
d) Sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde 30 yaşını
doldurmamış olmak,
Dış Ticaret Uzmanlığına Atanma
Madde 29- 28 inci maddeye göre Dış Ticaret Uzman Yardımcılığına
atananlar, en az üç yıl fiilen çalışmak ve her yıl olumlu sicil almak kaydıyla,
açılacak Dış Ticaret Uzmanlığı yeterli sınavına girmek hakkını kazanırlar.
Sınavda başarılı olanlar "Dış Ticaret Uzmanı" ünvanını alırlar.
Dış Ticaret Uzmanlığı yeterlik sınavında iki defa başarısız
olanlar ile, olumlu sicil alamayanlar veya sınava girmeye hak kazandığı yılı
izleyen dört yıl içinde geçerli mazereti olmaksızın iki sınav hakkını
kullanmayanlar, Dış Ticaret Uzman Yardımcılığı unvanını kaybederler ve
Müsteşarlıkta durumlarına uygun diğer kadrolara atanırlar.
Dış Ticaret Uzman ve Uzman Yardımcılığı yeterli ve yarışma
sınavlarının yapılma esas ve usulleri ile diğer hususlar yönetmelikle
düzenlenir.
Müsteşarlık, Dış Ticaret Uzman ve Uzman Yardımcılarını uzmanlık
alanlarında mesleki bilgi ve tecrübelerini geliştirmeleri ve ihtisas yapmaları
amacıyla yurt dışına gönderebilir. Bu maddeye göre yurt dışına personel
gönderilmesinin usul ve esasları Yönetmelikle düzenlenir.
Bu Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine göre Dış Ticaret Uzmanı
unvanını almaya hak kazananlar bu unvanı işgal ettikleri kadroyla bağlı
olmaksızın taşırlar.
Sözleşmeli Personel
Madde 30- Müsteşarlıkta, Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, Genel Müdür,
Müstakil Daire Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı, Birinci Hukuk Müşaviri, Hukuk
Müşaviri, Kurul Başkanı, Müsteşarlık Müşaviri, Daire Başkanı, Serbest Bölge
Müdürü ve Yardımcısı, Şube Müdürü, Dış Ticaret Uzmanı, Dış Ticaret Uzman
Yardımcısı, Programcı, Çözümleyici ve Programcı Yardımcısı kadroları karşılık
gösterilmek kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların
sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli olarak
çalıştırılabilir.
Müsteşarlık Merkez Teşkilatında sağlık ve eğitim işlerinde
çalıştırılmak üzere ilgili Bakanın onayı ile yurt içinde ve yurt dışında
sözleşmeli olarak yerli ve yabancı kişiler çalıştırılabilir.
Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usul ve esasları, sayısı,
ücret miktarı ve her çeşit ödemeler Bakanlar Kurulunca belirlenir.
Sözleşme ile çalıştırılacak personel istekleri üzerine TC. Emekli
Sandığı ile ilgilendirilir.
Dış Ticaret Müsteşarlığı merkez teşkilatı kadrolarında fiilen
çalışan personel, Başbakanlık merkez teşkilatında görevli personelin
yararlandığı fazla mesai ücretinden aynı usul ve esaslara göre yararlandırılır.
Münhasıran Serbest Bölge Müdürlüklerinde çalıştırılmak üzere, 28
inci maddenin (a) bendindeki eğitim şartını yerine getirmek kaydıyla, uzmanlık
gerektiren işlerde, bu bend hükümlerine göre personel istihdam edilebilir.
Yurt Dışı Teşkilatına Atanma
Madde 31- Müsteşarlığın yurt dışı teşkilatındaki Daimi Temsilci
Yardımcısı, Ticaret Başmüşaviri, Ticaret Müşaviri veya Müşavir Yardımcısı,
Ticaret Ataşesi veya Ateşe Yardımcısı kadrolarına atanabilmek için 28 inci
maddenin (a) bendinde belirtilen eğitim şartlarını haiz olmakve İngilizce,
Fransızca ve Almanca dillerinden veya Müsteşarlıkça tesbit edilecek dış ticaret
ilişkilerimizde geçerli yabancı dillerden birini bilmek şarttır.
Yurt dışı teşkilatına ilk defa sürekli görevle atanabilmek için bu
atamanın yapıldığı tarihte Müsteşarlık merkez teşkilatı birimlerinde fiilen en
az dört yıldan beri görev yapmış olmak şarttır.
Yurt dışı teşkilatında görev süresi üç yıldır. Bu süre, hizmetin
gerektirdiği hallerde Başbakan veya Müsteşarlığın bağlı bulunduğu Devlet Bakanı
ve Başbakan Yardımcısı veya Devlet Bakanının onayı ile en çok bir yıla kadar
uzatılabilir. Müsteşarlık Disiplin Kurulu Kararı ile dış göreve devam etmesi
sakıncalı görülenler veya dış görevde olumsuz sicil alanlar, Müsteşarın
başkanlığında, Müsteşar yardımcılarındanoluşan Yurt Dışı Sürekli Görev Personel
Seçim Komisyonunun teklifi üzerine, Başbakan tarafından atama usulüne
bakılmaksızın, süresinden önce geri çekilebilirler.
Tekrar yurt dışı görevine atanabilmek için, hizmetin gerektirdiği
istisnalar dışında, merkez teşkilatı kadrolarında en az üç yıldan beri görev
yapmış olmak şarttır.
Yurt dışı Sürekli Görev Personel Seçim Komisyonu ve yurt dışı
teşkilatı görev tanımları ile bunların çalışma esas ve usulleri çıkarılacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
Sözleşme İle Araştırma, Etüd ve Proje Yaptırma
Madde 32- Müsteşarlık, görevleri ile ilgili olarak ihtiyaç duyduğu
konularda araştırma, etüt ve proje ile uluslararası ikili ve çok taraflı temas
ve toplantılar düzenleme ve bunlarla ilgili hertürlü mal ve hizmetlerin
sağlanması gibi işleri yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilere sözleşme veya
pazarlık usulü ile yaptırabilir ve bu konularla ilgili mal ve hizmet satın
alabilir. Bu hususta Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.
Bu husustaki düzenleme Yönetmelikle yapılır.
Kadrolar
Madde 33- Kadroların tesbit, ihdas ve iptali ile kadrolara ait
diğer hususlar 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname hükümlerine göre düzenlenir.
Yetki Devri
Madde 34- Müsteşar, Müsteşarlığın ve bağlı kuruluşların her
kademedeki yöneticileri gerektiğinde sınırlarını yazılı olarak açıkça
belirlemek şartıyla yetkilerinden bir kısmını astlarına devredebilirler. Ancak
yetki devri, yetki devreden amirin sorumluluğunu kaldırmaz.
İntikal Eden Görev ve Yetkiler
Madde 35- İhracat, İthalat, Anlaşmalar, Teşvik ve Uygulama,
Serbest Bölgeler, Avrupa Topluluğu Koordinasyon, Ekonomik Araştırmalar ve
Değerlendirme, Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlükleri ile ilgili
olarak Başbakan, ilgili Devlet Bakanı, Başbakanlık ve Başbakanlık Hazine ve Dış
Ticaret Müsteşarlığına bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinden önce
mevzuatla verilmiş olan her türlü görev ve yetki Başbakana, Başbakanın
görevlendireceği Bakana ve Dış Ticaret Müsteşarına intikal eder.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 36- Diğer Kanunların bu Kanun Hükmündeki Kararnameye aykırı
hükümleri uygulanmaz.
GEÇİCİ MADDE 1- 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye bağlı (I)
Sayılı Cetvelin Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığı bölümü iptal edilmiştir.
Ek-I sayılı listelerde yeralan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı
Kanun Hükmünde Kararnameye bağlı (I) sayılı cetvele Dış Ticaret Müsteşarlığı
bölümü olarak eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 2- Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının İhracat,
İthalat, Anlaşmalar, Avrupa Topluluğu Koordinasyon, Teşvik ve Uygulama, Dış
Ticarette Standardizasyon, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüklerine vizeli
kadrolarda, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı tarihte görevli
personel ile bu birimlerde görevli kadrosuz sözleşmelipersonel ve kadrosu diğer
kamu kurumlarında olupta ilgili mevzuat hükümlerine dayanılarak bu birimlerde
görevlendirilmiş personel, başkaca bir işleme gerek kalmaksızın Dış Ticaret
Müsteşarlığına devredilmiş sayılır.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının, Müsteşarlık, Ekonomik
Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü, Hukuk Müşavirliği, Personel
Dairesi Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı ve Savunma
Uzmanlığında görevli personel ile Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı
Müşavirleri, basınve Halkla İlişkiler Müşavirliği, Taşra Teşkilatı ve Yurt Dışı
Teşkilatında görevli personelin bağlı olacakları Müsteşarlık, dış Ticaret
Müsteşarı ile Hazine Müsteşarı arasında bu Kanun Hükmünde Kararnamenin
yayımlandığı tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak protokol ile belirlenir.
Bu maddeye göre Dış Ticaret Müsteşarlığına devredilmiş sayılan
personel ile Protokol ile devredilecek personelden bu Kanun Hükmünde
Kararnamenin yürürlüğe girmesinden önce Hazine ve Dış Ticaret Uzmanı unvanını
almış olanlar ve Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığında Müsteşar, Müsteşar
Yardımcısı, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı görevlerinde bulunanlar Dış
Ticaret Uzmanı unvanını, Hazine ve Dış Ticaret Uzman Yardımcısı unvanına sahip
olanlar Dış Ticaret Uzman Yardımcısı unvanını bu Kanun Hükmünde Kararnamenin
yayımlandığı tarihte başkaca bir işleme gerek kalmaksızın almış sayılırlar.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Uzman Unvanını daha önce almış
olup da, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı tarihte Hazine ve Dış
Ticaret Müsteşarlığında görevli olmayanlar, Dış Ticaret Müsteşarlığında bir
göreve atanmaları halinde, atamaların yapıldığı tarih itibariyle, Dış Ticaret
Uzmanı Unvanını da almaya hak kazanırlar.
GEÇİCİ MADDE 3- a) Geçici 2maddede belirtilen personelden kadro ve
görev unvanları değişmeyenler başkaca bir işleme gerek kalmaksızın yeni
kadrolarına atanmış sayılırlar. Ancak, Müsteşar Yardımcısı ve Genel Müdürlere
ait kadrolar, şahsa bağlı kadrolar olup, her ne sebeple olursa olsun
boşalmaları halinde genel hükümlere göre iptal edilmiş sayılır.
b) Kadro ve görev unvanları değişenler veya kaldırılanlar yeni bir
kadroya atanıncaya kadar eski durumlarına uygu işlerde görevlendirilebilirler.
Bunların eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatları
ile diğer özlük hakları şahıslarına bağlı olarak devam eder.
Ancak, bunların atandıkları yeni kadrolarda kaldıkları sürece aylık,
ek gösterge ile zam ve tazminatlarının toplamı, almakta oldukları aylık, ek
gösterge ile zam ve tazminatlardan az olduğu takdirde aradaki fark
giderilinceye kadar hiç bir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın tazminat olarak
ödenir.
c) Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının yurt dışı kadrolarına
atanmış olup halen bu kadrolarda görevli bulunanlar Geçici 2 nci maddenin
ikinci fıkrasına göre yapılan tespit sonucu bağlandıkları Müsteşarlığın yurt
dışı kadrolarına, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 32 nci maddesinin 3 üncü
fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, kalan süreleri tamamlamak üzeri, işgal
ettikleri kadro dereceleriyle ekli cetvellerde ihdas edilen kadrolara atanmış
sayılırlar.
GEÇİCİ MADDE 4- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği
tarihte Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığında görevli olup, bu Kanun Hükmünde
Kararnamenin 28 inci maddesinin (a) bendinde sayılan Yüksek Öğretim
Kurumlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim
kurumlarından mezun olmuş personelden, asgari üç yılı Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarlığı Merkez teşkilatında olmak üzere, kamu hizmetinde en az yedi yıl
çalışmışolanlar yaş sınırına bakılmaksızın, 31 Aralık 1995 tarihine kadar Kamu
Personeli Dil Sınavından en az C düzeyinde not almak ve uzmanlık yeterlik
sınavında başarılı olmak kaydıyla Dış Ticaret Uzmanı olmaya hak kazanırlar. Bu
haktan istifade etmek istemeyenler ile hizmeti yedi yıldan az olanlar yaş
sınırına bakılmaksızın uzman yardımcılığı giriş sınavına girme hakkından
açılacak ilk iki sınava girmek suretiyle yararlanırlar.
GEÇİCİ MADDE 5- Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığından Dış Ticaret
Müsteşarlığına devredilen personelden kadrosuz sözleşmeli olarak çalışanların istihdamlarına,
mevcut sözleşme ve tabi oldukları mevzuat hükümlerine göre devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 6- Geçici 2 inci maddede belirtilen personelden
sözleşmeli olarak çalışanların 1994 mali yılına ait ücret sözleşmeleri devam
eder.
GEÇİCİ MADDE 7- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinde
çalışmakta olanlar hariç olmak üzere 28 Temmuz 1967 tarih ve 933 sayılı Kanuna
göre sözleşmeli personel istihdam edilemez. Halen 933 sayılı Kanuna göre
istihdam edilen personelin sözleşmeleri ise her yıl Müsteşarın uygun görmesi
şartıyla yenilenir.
GEÇİCİ MADDE 8- Dış Ticaret Müsteşarlığının 1994 Mali Yılı
harcamaları Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Bütçesinden karşılanır. Bu
konuda düzenlemeler yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 9- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı
tarihte, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat, İthalat, Anlaşmalar,
Avrupa Topluluğu Koordinasyon, Dış Ticarette Standardizasyon, Teşvik ve
Uygulama ve Serbest Bölgeler Genel Müdürlüklerinin kullandıkları bütün döşeme
ve demirbaşlar, memur konutları, taşıtlar bu birimlere tahsis edilmiş sayılır.
Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü ile Hukuk
Müşavirliği, Personel Dairesi Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Dairesi
Başkanlığı, Savunma Uzmanlığı, Müsteşarlık Müşavirleri, Basın ve Halkla
İlişkiler Müşavirliği ile Taşra ve Yurt Dışı Teşkilatına ait diğer menkul eşya
ile gayri menkuller, memur konutları ve taşıtlar Dış Ticaret Müsteşarı ile
Hazine Müsteşarı arasında, işbu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı tarihten
itibaren 30 gün içinde yapılacak protokole göre, ilgili Müsteşarlığa
devredilir.
GEÇİCİ MADDE 10- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği
tarihte Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı,
Müsteşarlık Müşaviri, Bölge Müdürü ve Yardımcısı, Serbest Bölge Müdürü ve
Yardımcısı, İhracat Müdürü ve İhracat Kontrol Memuru kadrolarında asaleten
atanma suretiyle görev yapanlar için, bu görevlerinin devamı süresince bu Kanun
Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinin (a) bendindeki eğitim şartı aranmaz.
GEÇİCİ MADDE 11- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin çeşitli
maddelerinde öngörülen Yönetmelikler, 6 ay içinde çıkarılır. Bu süre içinde
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının ilgili Yönetmeliklerinin bu Kanun
Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 12- Diğer Kanunların madde metinlerinde geçen
"Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan" ve
"Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ibareleri Dış Ticaret Müsteşarlığının
bağlı olduğu Bakan" ve "Dış Ticaret Müsteşarlığı" olarak
değiştirilmiştir.
Diğer mevzuatta bu Kanun Hükmünde Kararnamedeki görevler ile
ilgili olarak Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına, Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığına, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarına ve Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarına yapılmış olan atıflar Dış Ticaret Müsteşarlığına ve Dış Ticaret
Müsteşarına; özlük hakları açısından Hazine ve Dış Ticaret Uzmanına ve Hazine
ve Dış Ticaret Uzman Yardımcısına yapılmış atıflar, ilgisine göre Dış Ticaret
Uzmanına ve Dış Ticaret Uzman Yardımcısına yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 13- Müsteşarlığın merkez, taşra ve yurt dışı
teşkilatı bu Kanun Hükmünde Kararnamede belirlenen esaslara göre düzenleninceye
kadar tüm görev ve hizmetler Müsteşarlığa devrolunan teşkilat tarafından
yürütülmeye devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 14- Yatırımları ve Döviz Kazandırıcı Hizmetleri
Teşvik Fonu ile 6 Haziran 1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Fonu ve
bu fonların mevcut varlıkları ve kaynakları dahil Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığına verilen tüm yetki ve görevler başkaca bir işleme gerek
kalmaksızın Dış Ticaret Müsteşarlığına devredilmiş sayılır.
GEÇİCİ MADDE 15- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımından önce
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Uzman Yardımcısı sınav haklarını kullanmış
olmak Dış Ticaret Uzman Yardımcısı Sınav hakkını ortadan kaldırmaz.
Yürürlük
Madde 37- Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
Madde 38- Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütür.
EK I SAYILI CETVEL
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI MERKEZ TEŞKİLATI
Müsteşar
Müsteşar Yardımcısı
Ana Hizmet Birimleri
Müsteşar
Müsteşar Yardımcısı
1. İhracat Genel Müdürlüğü
2. İthalat Genel Müdürlüğü
3. Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
4. Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
5. Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü
6. Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü
7. Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü
8. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Danışma ve Denetim Birimleri Yardımcı Birimler
1. Hukuk Müşavirliği
1. Personel Dairesi Başkanlığı
2. Müsteşarlık Müşavirleri
2. İdari ve Mali İşler Dairesi
3. Dış Ticaret Kontrolörleri Başkanlığı Kurulu Başkanlığı
3. Savunma Uzmanlığı
4. Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
EK (I) SAYILI LİSTE
KURUMU : DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
TEŞKİLATI : MERKEZ
İHDAS EDİLEN KADROLAR
SERBEST TUTULAN KADRO
|
Kadro
|
Sınıf
Unvanı
|
K/D
|
Adedi
|
Toplam
|
|
GİH
|
MÜSTEŞAR
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MÜSTEŞAR
YARDIMCISI
|
1
|
3
|
3
|
|
GİH
|
İHRACAT
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
İTHALAT
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ANLAŞMALAR
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
TEŞVİK
VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SERBEST
BÖLGE GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ KOORDİNASYON GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
DIŞTİCARETTE
STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
EKONOMİK
ARAŞTIRMALAR VE DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
I.
HUKUK MÜŞAVİRİ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRLERİ KURULU BAŞKANI
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
PERSONEL
DAİRESİ BAŞKANI
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
İDARİ
VE MALİ İŞLER DAİRESİ BAŞKANI
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
BASIN
VE HALKLA İLİŞİKİLER MÜŞAVİRİ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MÜSTEŞARLIK
MÜŞAVİRİ
|
1
|
10
|
10
|
|
GİH
|
GENEL
MÜDÜR YARDIMCISI
|
1
|
20
|
20
|
|
GİH
|
DAİRE
BAŞKANI
|
1
|
60
|
60
|
|
GİH
|
HUKUK
MÜŞAVİRİ
|
1
|
3
|
3
|
|
GİH
|
HUKUK
MÜŞAVİRİ
|
3
|
1
|
1
|
|
GİH
|
HUKUK
MÜŞAVİRİ
|
4
|
1
|
1
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
BAŞKONTROLÖRÜ
|
1
|
10
|
10
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
BAŞKONTROLÖRÜ
|
2
|
10
|
10
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRÜ
|
3
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRÜ
|
4
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRÜ
|
5
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRÜ
|
6
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
KONTROLÖRÜ
|
7
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
1
|
63
|
63
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
2
|
41
|
41
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
3
|
41
|
41
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
4
|
35
|
35
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
5
|
44
|
44
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
6
|
35
|
35
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
7
|
7
|
7
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
1
|
2
|
2
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
2
|
2
|
2
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
3
|
2
|
2
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
4
|
2
|
2
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
5
|
1
|
1
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
6
|
1
|
1
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
7
|
15
|
15
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
1
|
3
|
3
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
2
|
3
|
3
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
3
|
3
|
3
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
4
|
3
|
3
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMANI
|
6
|
2
|
2
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMAN YARDIMCISI
|
8
|
80
|
0
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMAN YARDIMCISI
|
9
|
73
|
73
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMAN YARDIMCISI
|
8
|
8
|
8
|
|
THS
|
DIŞTİCARET
UZMAN YARDIMCISI
|
9
|
4
|
4
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMAN YARD.
|
8
|
5
|
5
|
|
GİH
|
AVRUPA
BİRLİĞİ UZMAN YARD.
|
9
|
5
|
5
|
|
GİH
|
STAJYER
DIŞTİCARET KONTROLÖRÜ
|
9
|
30
|
30
|
|
GİH
|
SAVUNMA
UZMANI
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SİVİL
SAVUNMA UZMANI
|
2
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SİVİL
SAVUNMA UZMANI
|
3
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞUBE
MÜDÜRÜ
|
1
|
50
|
50
|
|
GİH
|
ŞUBE
MÜDÜRÜ
|
2
|
40
|
40
|
|
GİH
|
ŞUBE
MÜDÜRÜ
|
3
|
52
|
52
|
|
GİH
|
ŞUBE
MÜDÜRÜ
|
4
|
45
|
45
|
|
GİH
|
ŞUBE
MÜDÜRÜ
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
KÜTÜPHANECİ
|
5
|
1
|
1
|
|
GİH
|
KÜTÜPHANECİ
|
7
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MÜTERCİM
|
4
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MÜTERCİM
|
6
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MÜTERCİM
|
7
|
1
|
1
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
1
|
2
|
2
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
2
|
4
|
4
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
3
|
4
|
4
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
4
|
2
|
2
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
|
6
|
2
|
2
|
|
GİH
|
ÇÖZÜMLEYİCİ
|
1
|
5
|
5
|
|
GİH
|
ÇÖZÜMLEYİCİ
|
2
|
4
|
4
|
|
GİH
|
ÇÖZÜMLEYİCİ
|
3
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ÇÖZÜMLEYİCİ
|
4
|
2
|
2
|
|
GİH
|
ÇÖZÜMLEYİCİ
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
YARDIMCISI
|
5
|
1
|
1
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
YARDIMCISI
|
7
|
3
|
3
|
|
GİH
|
PROGRAMCI
YARDIMCISI
|
8
|
4
|
4
|
|
GİH
|
ŞEF
|
3
|
3
|
3
|
|
GİH
|
ŞEF
|
4
|
16
|
16
|
|
GİH
|
ŞEF
|
5
|
35
|
35
|
|
GİH
|
ŞEF
|
6
|
20
|
20
|
|
GİH
|
ŞEF
|
7
|
13
|
13
|
|
GİH
|
AYNİYAT
SAYMANI
|
3
|
1
|
1
|
|
GİH
|
AMBAR
MEMURU
|
7
|
1
|
1
|
|
GİH
|
AMBAR
MEMURU
|
8
|
1
|
1
|
|
GİH
|
MEMUR
|
5
|
20
|
20
|
|
GİH
|
MEMUR
|
6
|
27
|
27
|
|
GİH
|
MEMUR
|
7
|
29
|
29
|
|
GİH
|
MEMUR
|
8
|
22
|
22
|
|
GİH
|
MEMUR
|
9
|
12
|
12
|
|
GİH
|
MEMUR
|
10
|
11
|
11
|
|
GİH
|
MEMUR
|
11
|
2
|
2
|
|
GİH
|
SANTRAL
MEMURU
|
10
|
1
|
1
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
5
|
10
|
10
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
6
|
7
|
7
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
7
|
8
|
8
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
8
|
10
|
10
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
9
|
10
|
10
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
10
|
10
|
10
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
11
|
3
|
3
|
|
GİH
|
KORUMA
VE GÜVENLİK GÖREVLİSİ
|
12
|
2
|
2
|
|
GİH
|
MUTEMET
|
5
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
6
|
2
|
2
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
7
|
5
|
5
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
8
|
2
|
2
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
5
|
7
|
7
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
6
|
15
|
15
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
7
|
14
|
14
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
8
|
14
|
14
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
9
|
15
|
15
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
10
|
19
|
19
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
11
|
4
|
4
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
5
|
5
|
5
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
6
|
3
|
3
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
7
|
6
|
6
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
8
|
2
|
2
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
9
|
3
|
3
|
|
GİH
|
VERİ
HAZIRLAMA VE KONTROL İŞLETMENİ
|
10
|
6
|
6
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
5
|
4
|
4
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
6
|
3
|
3
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
7
|
2
|
2
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
8
|
2
|
2
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
6
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
7
|
7
|
7
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
8
|
8
|
8
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
9
|
6
|
6
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
10
|
3
|
3
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
11
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
12
|
3
|
3
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
13
|
3
|
3
|
|
SHS
|
DAİRE
TABİBİ
|
1
|
1
|
1
|
|
SHS
|
DAİRE
TABİBİ
|
3
|
1
|
1
|
|
SHS
|
HEMŞİRE
|
3
|
1
|
1
|
|
SHS
|
HEMŞİRE
|
4
|
1
|
1
|
|
SHS
|
HEMŞİRE
|
6
|
1
|
1
|
|
SHS
|
LABORANT
|
8
|
1
|
1
|
|
SHS
|
LABORANT
|
9
|
1
|
1
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
1
|
2
|
2
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
2
|
3
|
3
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
4
|
3
|
3
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
5
|
2
|
2
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
6
|
4
|
4
|
|
THS
|
MİMAR
|
1
|
1
|
1
|
|
THS
|
MİMAR
|
3
|
1
|
1
|
|
THS
|
MİMAR
|
4
|
1
|
1
|
|
THS
|
TEKNİKER
|
1
|
4
|
4
|
|
THS
|
TEKNİKER
|
3
|
1
|
1
|
|
THS
|
TEKNİKER
|
4
|
1
|
1
|
|
THS
|
TEKNİKER
|
5
|
2
|
2
|
|
THS
|
TEKNİKER
|
9
|
2
|
2
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
4
|
2
|
2
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
5
|
2
|
2
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
6
|
3
|
3
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
7
|
9
|
9
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
8
|
7
|
7
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
9
|
4
|
4
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
10
|
3
|
3
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
11
|
4
|
4
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
12
|
3
|
3
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
5
|
1
|
1
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
6
|
4
|
4
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
7
|
17
|
17
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
8
|
14
|
14
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
9
|
14
|
14
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
10
|
13
|
13
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
11
|
9
|
9
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
12
|
6
|
6
|
|
YHS
|
DAĞITICI
|
7
|
5
|
5
|
|
YHS
|
DAĞITICI
|
8
|
4
|
4
|
|
YHS
|
DAĞITICI
|
9
|
4
|
4
|
|
YHS
|
DAĞITICI
|
10
|
2
|
2
|
EK (I) SAYILI LİSTE
KURUMU : DIŞTİCARET MÜSTEŞARLIĞI
TEŞKİLATI : TAŞRA
İHDAS EDİLEN KADROLAR
SERBEST TUTULAN KADRO
|
SINIF
|
ÜNVANI
|
K/D
|
ADEDİ
|
TOPLAM
|
|
GİH
|
BÖLGE
MÜDÜRÜ
|
1
|
7
|
7
|
|
GİH
|
BÖLGE
MÜDÜR YARDIMCISI
|
1
|
14
|
14
|
|
GİH
|
SERBEST
BÖLGE MÜDÜRÜ
|
1
|
7
|
7
|
|
GİH
|
SERBEST
BÖLGE MÜDÜR YARD
|
2
|
6
|
6
|
|
GİH
|
İHRACAT
MÜDÜRÜ
|
1
|
27
|
27
|
|
GİH
|
İHRACAT
MÜDÜRÜ
|
2
|
23
|
23
|
|
GİH
|
İHRACAT
MÜDÜRÜ
|
3
|
4
|
4
|
|
GİH
|
LABORATUVAR
MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
1
|
|
GİH
|
LABORATUVAR
MÜDÜRÜ
|
2
|
2
|
2
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
3
|
1
|
1
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMANI
|
5
|
3
|
3
|
|
GİH
|
DIŞTİCARET
UZMAN YARDIMCISI
|
7
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞEF
|
3
|
11
|
11
|
|
GİH
|
ŞEF
|
4
|
5
|
5
|
|
GİH
|
ŞEF
|
5
|
5
|
5
|
|
GİH
|
ŞEF
|
6
|
8
|
8
|
|
GİH
|
ŞEF
|
7
|
10
|
10
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
3
|
44
|
44
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
4
|
38
|
38
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
5
|
62
|
62
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
6
|
48
|
48
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
7
|
44
|
44
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
8
|
75
|
75
|
|
GİH
|
İHRACAT
KONTROL MEMURU
|
9
|
36
|
36
|
|
GİH
|
MEMUR
|
5
|
15
|
15
|
|
GİH
|
MEMUR
|
6
|
15
|
15
|
|
GİH
|
MEMUR
|
7
|
15
|
15
|
|
GİH
|
MEMUR
|
8
|
11
|
11
|
|
GİH
|
MEMUR
|
9
|
15
|
15
|
|
GİH
|
MEMUR
|
10
|
18
|
18
|
|
GİH
|
MEMUR
|
11
|
10
|
10
|
|
GİH
|
MEMUR
|
12
|
14
|
14
|
|
GİH
|
MEMUR
|
13
|
2
|
2
|
|
GİH
|
MUTEMET
|
8
|
2
|
2
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
6
|
5
|
5
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
7
|
15
|
15
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
8
|
3
|
3
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
9
|
12
|
12
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
10
|
15
|
15
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
11
|
6
|
6
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
12
|
11
|
11
|
|
GİH
|
DAKTİLOGRAF
|
13
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
6
|
2
|
2
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
7
|
2
|
2
|
|
GİH
|
SEKRETER
|
9
|
3
|
3
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
5
|
2
|
2
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
6
|
2
|
2
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
7
|
2
|
2
|
|
GİH
|
BİLGİSAYAR
İŞLETMENİ
|
8
|
3
|
3
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
5
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
6
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
7
|
2
|
2
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
8
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
9
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
10
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
11
|
1
|
1
|
|
GİH
|
ŞOFÖR
|
12
|
1
|
1
|
|
SHS
|
LABORANT
|
5
|
2
|
2
|
|
SHS
|
LABORANT
|
6
|
2
|
2
|
|
SHS
|
LABORANT
|
7
|
2
|
2
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
1
|
3
|
3
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
2
|
2
|
2
|
|
THS
|
MÜHENDİS
|
3
|
2
|
2
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
2
|
6
|
6
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
3
|
3
|
3
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
4
|
3
|
3
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
5
|
6
|
6
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
6
|
6
|
6
|
|
THS
|
KİMYAGER
|
7
|
10
|
10
|
|
THS
|
TEKNİSYEN
|
7
|
2
|
2
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
5
|
2
|
2
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
6
|
1
|
1
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
7
|
15
|
15
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
8
|
12
|
12
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
9
|
7
|
7
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
10
|
9
|
9
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
11
|
5
|
5
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
12
|
13
|
13
|
|
YHS
|
HİZMETLİ
|
13
|
5
|
5
|
|
YHS
|
BEKÇİ
|
8
|
2
|
2
|
|
YHS
|
BEKÇİ
|
10
|
3
|
3
|
|
YHS
|
BEKÇİ
|
13
|
1
|
1
|
|
|
|
|
|
|
EK (I) SAYILI CETVEL
KURUMU : DIŞTİCARET MÜSTEŞARLIĞI
TEŞKİLATI : YURTDIŞI
İHDAS EDİLEN KADROLAR
SERBEST TUTULAN KADRO
|
KADRO
SINIFI
|
ÜNVANI
|
K/D
|
ADEDİ
|
ADEDİ
|
TOPLAM
|
|
GİH
|
DAİMİ
TEMSİLCİ YARDIMCISI
|
1
|
1
|
|
1
|
|
GİH
|
TİCARET
BAŞMÜŞAVİRİ
|
1
|
19
|
|
19
|
|
GİH
|
TİCARET
BAŞMÜŞAVİRİ
|
2
|
17
|
|
17
|
|
GİH
|
TİCARET
BAŞMÜŞAVİRİ
|
3
|
16
|
2
|
18
|
|
GİH
|
TİCARET
BAŞMÜŞAVİRİ
|
4
|
12
|
5
|
17
|
|
GİH
|
TİCARET
MÜŞAVİR YARDIMCISI
|
5
|
6
|
12
|
18
|
|
GİH
|
TİCARET
MÜŞAVİR YARDIMCISI
|
6
|
4
|
12
|
16
|
|
GİH
|
TİCARET
MÜŞAVİR YARDIMCISI
|
7
|
4
|
17
|
21
|
EK (IV) SAYILI LİSTE
KURUMU : DIŞTİCARET MÜSTEŞARLIĞI
TEŞKİLATI : MERKEZ
ŞAHSA BAĞLI KADROLAR
|
SINIF
|
UNVANI
|
K/D
|
ADED
|
|
GİH
|
MÜSTEŞAR
YARDIMCISI
|
1
|
3
|
|
GİH
|
ANLAŞMALAR
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
TEŞVİK
VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
SERBEST
BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
AVRUPA
TOPLULUĞU KOORDİNASYON GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
DIŞTİCARETTE
STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
İTHALAT
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
|
GİH
|
İHRACAT
GENEL MÜDÜRÜ
|
1
|
1
|
B- Dayanılan Anayasa Kuralları :
İptal isteminin gerekçesinde dayanılan Anayasa kuralları ıunlardır
:
1. "MADDE 6.- Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk
Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili eliyle
kullanır.
Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye
veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan
bir Devlet yetkisi kullanamaz."
2. "MADDE 7.- Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük
Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez."
3. "MADDE 10- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî
düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin
kanun önünde eşittir.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun
önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar."
4. "MADDE 87.- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve
yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve
bakanları denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde
kararname çıkarma yetkisi vermek; bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını
görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek;
milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Anayasanın 14 üncü
maddesindeki fiillerden dolayı hüküm giyenler hariç olmak üzere, genel ve özel
af ilânına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine
getirilmesine karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri
kullanmak ve görevleri yerine getirmektir."
5. "MADDE 91.- Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar
Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim
ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere, Anayasanın ikinci kısmının birinci ve
ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar,kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü
bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez.
Yetki kanunu, çıkarılacak kanun hükmünde kararnamenin, amacını,
kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla
kararname çıkarılıp çıkarılamayacağını gösterir.
Bakanlar Kurulunun istifası, düşürülmesi veya yasama döneminin
bitmesi, belli süre için verilmiş olan yetkinin sona ermesine sebep olmaz.
Kanun hükmünde kararnamenin, Türkiye Büyük Millet Meclisi
tarafından süre bitiminden önce onaylanması sırasında, yetkinin son bulduğu
veya süre bitimine kadar devam ettiği de belirtilir.
Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde, Cumhurbaşkanının Başkanlığında
toplanan Bakanlar Kurulunun kanun hükmünde kararname çıkarmasına ilişkin
hükümler saklıdır.
Kanun hükmünde kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün
yürürlüğe girerler. Ancak, kararnamede yürürlük tarihi olarak daha sonraki bir
tarih de gösterilebilir.
Kararnameler, Resmi Gazetede yayımlandıkları gün Türkiye Büyük
Millet Meclisine sunulur.
Yetki kanunları ve bunlara dayanan kanun hükmünde kararnameler,
Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları ve Genel Kurulunda öncelikle ve
ivedilikle görüşülür.
Yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmayan
kararnameler bu tarihte, Türkiye Büyük Millet Meclisince reddedilen
kararnameler bu kararın Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte, yürürlükten
kalkar. Değiştirilerek kabul edilen kararnamelerin değiştirilmiş hükümleri, bu
değişikliklerin Resmî Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girer."
6-. "MADDE 128.- Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve
diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü
oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli, memurlar ve diğer
kamu görevlileri eliyle ygörülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları,
görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer
özlük işleri kanunla düzenlenir.
Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla
özel olarak düzenlenir."
7. "MADDE 138.- Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar;
Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm
verirler.
Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin
kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge
gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı
yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya
herhangi bir beyanda bulunulamaz.
Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak
zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle
değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez."
8. "MADDE 153.- Anayasa Mahkemesinin kararları kesindir.
İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.
Anayasa Mahkemesi bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin
tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun koyucu gibi hareketle, yeni bir
uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemez.
Kanun, kanun hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi
İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı
tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün
yürürlüğe gireceği tarihi ayrıcakararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî
Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez.
İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği durumlarda,
Türkiye Büyük Millet Meclisi, iptal kararının ortaya çıkardığı hukukî boşluğu
dolduracak kanun tasarı veya teklifini öncelikle görüşüp karara bağlar.
İptal kararları geriye yürümez.
Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve
yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve
tüzelkişileri bağlar."
9. "MADDE 163.- Genel ve katma bütçelerle verilen ödenek,
harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının
Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz.
Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçededeğişiklik yapmak yetkisi
verilemez. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik
taşarılarında ve carî ve ileriki yıl bütçelerine malî yük getirecek nitelikteki
kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen giderleri karşılayabilecek malî
kaynak gösterilmesi zorunludur."
III- İLK İNCELEME :
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi gereğince, Yekta Güngör
ÖZDEN, Güven DİNÇER, Yılmaz ALİEFENDİOĞLU, Selçuk TÜZÜN, Ahmet N. SEZER, Haşim
KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER ve Lütfi F.
TUNCEL'in katılmalarıyla 4.7.1994 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında,
dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, yürürlüğün
durdurulması isteminin Başkanlıkça belirlenecek başka bir günde incelenmesine
oybirliğiyle karar verilmiştir.
IV- ESASIN İNCELENMESİ :
Davanın esasına ilişkin rapor, dava dilekçesi ve ekleri,
yürürlüğün durdurulması ve iptali istenilen Kanun Hükmünde Kararname kuralları,
dayanılan Anayasa kuralları ile bunların gerekçeleri ve öteki yasama belgeleri
okunduktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
A- Kanun Hükmünde Kararname Hakkında Genel Açıklama :
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Kurumu, 22.9.1971 günlü ve 1488
sayılı Yasa ile 1961 Anayasası'nın 64. maddesinde yapılan değişiklik sonucu
hukukumuza girmiştir. Bu değişikliğin gerekçesinde "Parlamenter
rejimlerde, kanun yapmanın belli usullere uyulmak zorunluluğu sebebiyle zaman
aldığı ve gecikmeler meydana getirdiği bir gerçektir. Değişen iktisadî ve
sosyal şartların gereği olarak bazı hukuk kurallarının bu usuller dışında
yürürlüğe konulabilmesi çağdaş devlet anlayışının tabiî sonucu olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Anayasa'nın 5. maddesi hükmünün prensibini bozmamak ve her halde
önceden yasama meclislerince esasları bir kanunla tesbit olunan sınırlar
içerisinde kalmak kaydıyla hükümete KHK'ler çıkarma yetkisinin verilmesi ve bu
yetkiyi düzenleyen hükmün TBMMnin genel olarak görev ve yetkilerini belirleyen
64. maddesine eklenmesi uygun görülmüştür." denilmektedir. KHK'ler,
temelde 1961 Anayasası'ndançok farklı olmamakla birlikte 1982 Anayasası'nda
kimi yeniliklerle ve fakat benzer gerekçelerle 91. maddede düzenlenmiştir.
Böylece, hem yürütme organını güçlendirmek hem de değişen ekonomik ve sosyal
konuların ortaya çıkardığı sorunlara ivedi çözümler bulmak amacına ulaşılmak
istenilmiştir.
Olağan dönemlerde çıkarılan KHK'lerin mutlaka bir yetki yasasına
dayanması zorunludur. Yetki Yasası'nın içeriği ve öğeleri de Anayasa'nın 91.
maddesinde belirlenmiştir. 87. maddede ise Bakanlar Kurulu'na "belli
konularda" KHK çıkarma yetkisi vermek TBMM'nin görev ve yetkileri arasında
sayılmıştır.
Bakanlar Kurulu'nun belli bir konuda KHK çıkarabilmesi için
öncelikle TBMM tarafından kendisine bu konuda yasa ile bir yetkinin verilmiş
olması gerekir. Bakanlar Kurulu, bir yasa ile önceden yetkilendirilmedikçe,
kendiliğinden KHK çıkartamaz. Yasa ile verilen yetkiye dayanılarak çıkartılan
KHK, yürürlükteki yasa hükümlerini kaldırabilmekte ve değiştirebilmekte, başka
bir anlatımla yasanın hukuksal gücüne sahip bulunmaktadır.Yasama yetkisinin,
"kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak" öğelerini içerdiği
kuşkusuzdur. KHK, yürürlükteki yasa hükümlerini kaldırabilmekte ve
değiştirebilmektedir.
Anayasa'da öngörüldüğü biçimi ile KHK'ler yapısal (organik-uzvî)
bakımdan yürütme organı işlemi, işlevsel (fonksiyonel) yönden ise yasama işlemi
niteliğindedirler. Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi verdiği yetkiyi bir yasa
ile her zaman geri alabileceği gibi kendisine sunulan KHK'leri aynen kabul
etmek ya da reddetmek zorunda olmayıp dilediğinde değiştirerek de kabul
edebilir. Bakanlar Kurulu'na KHK çıkarma yetkisinin verilmesi, yasayla
düzenlemesi gereken konuların yasama alanından çıkarılıp yürütme organının
düzenleme alanına sokulması sonucunu doğurmaz. Bu nedenle, Bakanlar Kurulu'na
KHK çıkarma yetkisinin verilmiş olması Anayasa'nın 7. maddesinde öngörülen
"Yasama yetkisinin devredilmezliği" ilkesini ortadan kaldırmaz.
Bakanlar Kurulu'na KHK çıkarılabilmesine yetki veren yasada yer
alması zorunlu öğeler Anayasa'nın bu konuya ilişkin 91. maddesinin ikinci
fıkrasında gösterilmiştir. Buna göre :
"Yetki kanunu, çıkarılacak kanun hükmünde kararnamenin
amacını, kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla
kararname çıkarılıp çıkarılamayacağını gösterir." Bundan anlaşılacağı gibi
yetki yasası, yürürlüğe konulacak KHK'nin amacını, kapsamını, ilkelerini,
kullanma süresini ve bu süre içinde birden çok kararname yürürlüğe konulup
konulamayacağını belirtmek zorundadır. Bakanlar Kurulu'na verilen türevsel
yetki, yasada öngörülen amaç, ilke, kapsam ve süre ile sınırlı bir yetkidir. O
halde, yetki yasasında Anayasa'nın belirlediği öğelerin belli bir içeriğe kavuşturularak
somutlaştırılması gerekir.
Bakanlar Kurulu'na KHK çıkarma yetkisinin "belli
konularda" verilebileceği 1961 Anayasası'nın 64. maddesinde açıkça
belirtildiği halde, 1982 Anayasası'nın yetki yasasının sahip olması gereken
öğelerini gösteren 91. maddesinde bu koşul yer almamaktadır. Ancak, 1982
Anayasası'nın 87. maddesinde "... Bakanlar Kuruluna belli konularda Kanun
Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi vermek..." TBMM'nin görev ve yetkileri
arasında sayılmış bulunmaktadır. Bu nedenle, 91. maddede "belli
konularda" ifadesinin yer almaması bir noksanlık sayılamaz. Çünkü, 87.
maddede, Bakanlar Kurulu'na verilecekKHK çıkarma yetkisinin ancak belli
konularda olabileceği açıkça gösterilmektedir. Bu durumda, Türkiye Büyük Millet
Meclisi, Bakanlar Kurulu'na ancak belli konularda bu yetkiyi verebilir; her
konuyu kapsayacak biçimde bir KHK çıkarma yetkisi veremez. KHK'ninkonusunun
yetki yasasında belirlenmesi zorunludur. Yetki, somutlaştırılmış ve belli bir
konuda tanınmalıdır. Bakanlar Kuruluna sınırları belirsiz bir konuda KHK
çıkarma yetkisi verilemez. KHK'nin konusu da yetki yasasında belirlenen
çerçevenin dışına çıkamaz. KHK'nin yetki yasasında belirtilen amaç, kapsam ve
ilkelere de uygun olması gerekir. Verilen yetkinin konusunun yasada
gösterilmesi zorunluluğunun bu yasaya dayanılarak yürürlüğe konulan KHK'lerin
yetki yasası kapsamı içinde kalıp kalmadıklarının hemyargısal hem de siyasal
denetimlerinin yapılması yönünden çok büyük bir önemi vardır. Yetki Yasası'nın
kapsamı dışında yürürlüğe konulan veya başka bir anlatımla yasanın öngörmediği
bir konuda düzenleme yapan bir KHK'nin Anayasa'ya aykırı olacağı kuşkusuzdur.
Anayasa'da kimi konuların KHK'lerle düzenlenmesi yasaklanmaktadır. 91. maddenin
birinci fıkrasında "Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun
hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir. Ancak, sıkıyönetim ve olağanüstü
haller saklı kalmaküzere, Anayasa'nın ikinci kısmının birinci ve ikinci
bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü
bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle
düzenlenemez." denilmektedir.
Buna göre, Anayasa'nın KHK'lerle düzenlenemeyeceğini belirlediği
konularda TBMM tarafından Bakanlar Kurulu'na düzenlemede bulunması için bir
yetki verilmesi de olanaksızdır. Verilen yetkinin konusunun belli olmasının,
Anayasa'nın 91. maddesindeki "yetki verilemeyecek konular"ıda
kapsayıp kapsamadığının incelenebilmesi yönünden de önemi büyüktür.
Bu nedenlerle, Bakanlar Kurulu'nun hangi konularda KHK
çıkarabileceği Yetki Yasası'nda açıkça belirtilmeli ve verilen yetki konu
yönünden mutlaka belirgin olmalıdır. Anayasa'nın 91. maddesine göre Yetki
Yasası'nda çıkarılacak KHK'nin "amacı", "kapsamı" ve
"ilkeleri"nin de belirtilmesi gerekir. Amaç, Bakanlar Kurulu'nun
kendisine verilen yetki ile neleri gerçekleştirmesinin istendiğini
belirlediğinden yetki yasasında KHK'nin amacı da somut olarak açıklanmalıdır.
KHK'nin amacı ve kapsamı da konusu gibi geniş içerikli her yöne çekilebilecek
biçimde genel anlatımlarla gösterilmemeli; değişik yorumlamaya elverişli
olmamalıdır. KHK'nin yetki yasasında gösterilen amaç ve kapsam doğrultusunda,verilen
ilkelere uygun çıkarılıp çıkarılmadığının saptanması hem yargısal hem de
siyasal denetim yönünden zorunludur. KHK, yasada gösterilen amacı dışında
yürürlüğe konulmuşsa ya da yetkinin kapsamını aşıyorsa veya ilkelere uygun
değilse bu durumu onu yetki yasasına ve dolayısıyla Anayasa'ya aykırı düşürür.
Anayasa'ya göre yetki yasasında, Bakanlar Kurulu'na verilen
yetkinin süresinin de gösterilmesi zorunludur. Bu zorunluluk, Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nin yetkilerini çok uzun bir süre yürütme organına vermekten
alıkoymaktadır.
Yasada öngörülen sürenin bitiminden sonra çıkarılan KHK'nin
Anayasa'ya aykırı düşeceği kuşkusuzdur. Ancak, yetki süresi içerisinde
çıkarılmış olan KHK'ler yasadaki sürenin bitiminden sonra da Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nce onaylanmış olmasalar da geçerliliklerini korurlar.
Anayasa'nın 91. maddesinde ayrıca "Kanun hükmünde
kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak,
kararnamede yürürlük tarihi olarak daha sonraki bir tarih de gösterilebilir.
Kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulur.
Yetki kanunları ve bunlara dayanan kanun hükmünde kararnameler, Türkiye
Büyük Millet Meclisi komisyonları ve Genel Kurulunda öncelikle ve ivedilikle
görüşülür.
Yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmayan
kararnameler bu tarihte, Türkiye Büyük Millet Meclisince reddedilen
kararnameler bu kararın Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte, yürürlükten
kalkar. Değiştirilerek kabul edilen kararnamelerin değiştirilmiş hükümleri, bu
değişikliklerin Resmî Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girer."
denilmektedir.
B- KHK'nin Yargısal Denetimi :
Anayasa'ya göre KHK'ler Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin
denetimine bağlıdırlar. Anayasa'nın 91. maddesinde "Kararnameler, Resmî
Gazete'de yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.
Yetki kanunları ve bunlara dayanan kanun hükmünde kararnameler,
Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları ve Genel Kurulunda öncelik ve
ivedilikle görüşülür." denilmektedir. Öncelik ve ivedilik koşuluyla, yetki
yasalarının gecikmeden çıkarılabilmesi ve çıkarıldıktan sonra da yürürlüğe
konulan KHK'lerin aynı biçimde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde karara
bağlanması istenilmiştir.
Anayasa'da KHK'lerin siyasal denetimi yanında yargısal denetimi de
öngörülmüştür. KHK'ler, işlevsel (fonksiyonel) yönden yasama işlemi niteliğinde
olduklarında bunların yargısal denetimlerinin yapılması görev ve yetkisi de
Anayasa Mahkemesi'ne verilmiştir. Anayasa'nın 148., 150., 151., 152. ve 153.maddeleri
hükümlerine göre, KHK'lerin Anayasa'ya biçim ve esas bakımlarından uygunluğunu
Anayasa Mahkemesi denetler.
KHK'nin yargısal denetiminin sözkonusu olduğunda KHK'nin dayandığı
yetki yasasının öncelikle Anayasa'ya daha sonra da KHK'nin kendisinin hem yetki
yasasına hemde Anayasa'ya uygunluğu sorunlarının çözümlenmesi gerekir.
Hernekadar, Anayasa'nın 148. maddesinde KHK'lerin yetki yasalarına uygunluğunun
denetlemesinden değil yalnızca Anayasa'ya biçim ve esas bakımlarından
uygunluğunun denetlenmesinden söz edilmekte ise de, Anayasa'ya uygunluk
denetiminin içerisine öncelikle KHK'nin yetki yasasına uygunluğunun denetimi
girer. Çünkü, Anayasa'da, Bakanlar Kuruluna ancak yetki yasasında belirtilen
sınırlar içerisinde KHK çıkarma yetkisi verilmiştir. Yetki yasası olmazsa
(Anayasa mad. 121 dışında) KHK olamaz. Bu yetkinin dışına çıkılması KHK'yi
Anayasa'ya aykırı duruma getirir. Böylece, KHK'nin yetki yasasına aykırı olması
Anayasa'ya aykırı olması ile özdeşleşir. Nitekim, 335 ve 347 sayılı KHK'ler
dayandırıldıkları 3268, 3347 ve 3479 sayılı Yetki Yasalarının kapsamı dışında
kalmaları nedeniyle; 493, 501, 502, 503, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514,
515, 516, 517, 518, 519, 520, 521 ve 524 sayılı KHK'ler ise dayandıkları 3911
sayılı Yetki Yasası'nın iptalinedeniyle Anayasa'ya aykırı görülerek iptal
edilmişlerdir.
Olağanüstü Hal KHK'leri dayanaklarını doğrudan doğruya Anayasa'dan
(mad. 121) alırlar. Bu tür KHK'lerin bir yetki yasasına dayanması gerekli
değildir. Buna karşın, olağan HKH'lerin bir yetki yasasına dayanmaları
zorunludur. KHK'ler, yasa gücünü dayandıkları yetki yasasından alırlar. Bu
nedenle KHK'ler ile dayandıkları yetki yasası arasında çok sıkı bir bağ vardır.
Yetki Yasası, KHK ve KHK'nin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce
aynen ya da değiştirilerek kabulü birbirinden bağımsız işlemler olmayıp
Anayasa'da öngörülen bir sürecin değişik aşamalarıdır. KHK'nin yetki yasası ile
olan bağı, KHK'yi aynen ya da değiştirerek kabul eden yasa ile kesilir. Bu
yasa, KHK'yi kendi bünyesine alarak genel anlamdabir yasa niteliğine
dönüştürür. Bu nedenle, KHK ile dayandığı yetki yasası arasındaki bağ KHK'nin
aynen ya da değiştirilerek yasaya dönüşmesine kadar devam etmektedir. KHK, yasa
gücünü, dayandığı yetki yasası ile konulan esaslara uygunluğu ve yetki
yasasının da Anayasa'ya uygunluğu varsayıldığı için kazanmaktadır. Yetki
yasasının Anayasa'ya aykırılığının saptanması ya da bu nedenle iptaline karar verilmesi
durumunda, bu varsayım gerçekleşmediğinden, bu yasaya dayanılarak çıkartılan
KHK Anayasal dayanaktanyoksun kalır. Bu durumda KHK, Anayasa'nın uygun gördüğü
ölçünün ötesinde verilen bir yetkinin kullanılması sonucu çıkartılmış olması
nedeniyle Anayasa'ya aykırılık oluşturur. KHK; yetki yasasına ve içeriği
yönünden de Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dayandığı yetki yasası Anayasa'ya
aykırı ise bu nedenle iptali gerekir.
KHK'nin Anayasa'ya uygun bir yetki yasasına dayanması geçerliliğin
ön koşuludur. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki
yasası Anayasa'ya aykırı olan bir KHK'nin kuralları, içerikleri yönünden
Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile, Anayasa'ya uygunluğundan söz
edilemez. Öbür yönden, KHK'lerin Anayasa'ya uygunluk denetimleri yasaların
denetimlerinden farklıdır. Anayasa'nın 11. maddesinde; "Kanunlar Anayasaya
aykırı olamaz." denilmektedir. Bu nedenle yasaların denetimde, onların
yalnızca Anayasa kurallarına uygun olup olmadıkları saptanır. KHK'ler ise konu,
amaç, kapsam ve ilkeleri yönünden hem dayandıkları yetki yasasına hem de
Anayasa'ya uygun olmak zorundadırlar.Bu nedenlerle, KHK kurallarının içerikler
yönünden de Anayasa'ya uygunluk denetiminin yapılabilmesi için öncelikle ortada
Anayasa'ya uygun bir yetki yasasının varlığı gerekir.
KHK'lerin Anayasa'ya aykırılığı saptanmış ya da bu nedenle iptal
edilmiş bir yetki yasasına uygun olup olmadığının incelenmesi ise denetimi
anlamsız kalır. Çünkü Anayasa'ya aykırı bir yetki yasasına dayanılarak
çıkartılan KHK'lerin Anayasa'ya uygun görülmesi olanaksızdır.
Yetki yasasının iptalinin, bu yasaya dayanılarak çıkartılan
KHK'lere etkisinin Anayasa'nın 153. maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi
uygun değildir. Çünkü, Anayasa'nın 153. maddesindeki "İptal kararları
geriye yürümez." kuralına dayanarak, yetki yasasının iptaline ilişkin
kararın, Resmî Gazetede yayımı gününe kadar çıkarılan KHK'lerin etkilenmeyeceği
biçiminde bir ilke de konulamaz.
Bütün bu nedenlerle dayandığı yetki yasasının Anayasa'ya
aykırılığı saptanan ya da iptaline karar verilen KHK'lerin, Anayasa'nın
Başlangıç'ındaki "Hiçbir kişi ve kuruluşun, bu Anayasada gösterilen
hürriyetçi demokrasi ve bunun icaplarıyla belirlenmiş hukuk düzeni dışına
çıkamayacağı", 2. maddesindeki "Hukuk devleti" ilkeleriyle 6.
maddesindeki "Hiç kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet
yetkisi kullanamaz." kuralıve KHK çıkarma yetkisine ilişkin 91. maddesiyle
bağdaştırılmaları olanaksızdır.
Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan, yetki yasasının kapsamı
dışında kalan, dayandığı yetki yasasının Anayasa'ya aykırılığı saptanan ya da
Anayasa'ya aykırılığı nedeniyle iptal edilen KHK'lerin anayasal konumları
birbirinden farksızdır. Böyle durumlarda KHK'ler anayasal dayanaktan yoksun
bulunduklarından içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında
iptalleri gerekir.
C- 534 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Anayasa'ya Aykırılığı
Sorunu :
Dava dilekçesinde 534 sayılı "Dış Ticaret Müsteşarlığı
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"nin, Anayasa'nın
6., 7., 10., 87., 91., 128., 138., 153. ve 163. maddelerine aykırı olması
nedeniyle iptaline karar verilmesi istenilmiştir. Ancak, 2949 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 29. maddesi hükmü
gereğince Anayasa Mahkemesi, Anayasa'ya aykırılık konusunda ilgililer
tarafından ileri sürülen gerekçelere dayanmakzorunda değildir. İstemle bağlı
kalmak koşuluyla başka bir gerekçe ile de Anayasa'ya aykırılık kararı
verebilir.
Dava konusu edilen 534 sayılı Kanun Hükmünde Kararname 18.5.1994
gün ve 3990 sayılı Yetki Yasası'na dayanılarak çıkartılmıştır. KHK'nin
dayandığı 3990 sayılı Yetki Yasası ise Anayasa Mahkemesi'nin 5.7.1994 gün ve
Esas 1994/50, Karar 1994/44-2 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Böylece, 534 sayılı KHK anayasal dayanaktan yoksun kalmıştır.
KHK'lerin yargısal denetimi bölümünde açıklanan nedenlerle
Anayasa'ya aykırı görülerek iptal edilen 3990 sayılı Yetki Yasası'na
dayanılarak çıkarılmış bulunan 534 sayılı KHK Anayasa'nın Başlangıç'ında yer
alan egemenliği "Millet adına kullanmağa yetkili kılınan hiçbir kişi ve
kuruluşun, bu Anayasada gösterilen hürriyetçi demokrasi ve bunun icaplarıyla
belirlenmiş hukuk düzeni dışına çıkılamayacağı", 2. maddesindeki
"hukuk devleti", 6. maddesindeki "Hiçbir kimse veya organ
kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.", ilkeleriyle,
KHK çıkarmayetkisine ilişkin 91. maddesine aykırıdır. Bu gerekçe karşısında
dava dilekçesinde ileri sürülen diğer aykırılık nedenlerin üzerinde
durulmaksızın KHK'nin iptali gerekir.
Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI ve Lütfi F. TUNCEL bu
görüşe katılmamışlardır.
V- SONUÇ :
2.6.1994 günlü, 534 sayılı "Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"nin;
A- Yürürlüğün durdurulması isteminin REDDİNE, OYBİRLİĞİYLE, B-
Dayanağını oluşturan 18.5.1994 günlü, 3990 sayılı Yetki Yasasının Anayasa
Mahkemesi'nin 5.7.1994 günlü, Esas 1994/50, Karar 1994/44-2 sayılı kararıyla
iptal edilmesi nedeniyle Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, Güven DİNÇER
ve Lütfi F. TUNCEL'in "Kanun Hükmünde Kararname'nin, kamu görevlileri için
yeni kadrolar ihdasına ve kamu görevlilerine yeni haklar verilmesine imkân
tanıyan hükümleri yönünden iptali gerektiği", Haşim KILIÇ ile Sacit
ADALI'nın ise "Kararnamenin dayanağını oluşturan yetki yasasının iptali,
önceden çıkarılmış kararnamenin iptal gerekçesi olamayacağı" yolundaki
karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
8.7.1994 gününde karar verildi.
|
|
|
|
Başkan
Yekta Güngör
ÖZDEN
|
Başkanvekili
Güven DİNÇER
|
Üye
Selçuk TÜZÜN
|
|
|
|
|
Üye
Ahmet N. SEZER
|
Üye
Samia AKBULUT
|
Üye
Haşim KILIÇ
|
|
|
|
|
Üye
Yalçın ACARGÜN
|
Üye
Mustafa BUMUN
|
Üye
Sacit ADALI
|
|
|
|
Üye
Ali HÜNER
|
Üye
Lütfi F.
TUNCEL
|
|
|
|
|
|
|
KARŞIOY
YAZISI VE DEĞİŞİK İPTAL GEREKÇESİ
Esas Sayısı : 1994/56
Karar Sayısı : 1994/51
I. İptal Kararının Gerekçesine Katılmama Nedenlerimiz :
İptal gerekçesi, yetki kanununun iptali halinde ona dayanırılarak
çıkarılan KHK'lerin de başkaca bir Anayasaya uygunluk incelemesi yapılmasına
gerek olmadan iptali gerektiği düşüncesine dayanmaktadır:
1- Anayasa Mahkemesi'nin 17.7.1990 tarihli ve E. 1990/1, K.1990/21
sayılı GAP kararında bu konu tartışılmış ve aşağıdaki görüş benimsenmiştir.
"Anayasa'nın 153. maddesinde, Anayasa Mahkemesi'nin iptal
kararlarının geriye yürüyemeyeceği öngörülmüştür. Geriye yürümezlik ilkesi,
böylece, Anayasa yargısında benimsenen bir sistem olarak Anayasa'da da
yeralmıştır. Ancak öğretide, Anayasa Mahkemesi ve diğer yüksek mahkeme
kararlarında, geriye yürümezlik ilkesine zaman zaman değişik yorumlar
getirilmiştir. İptal kararları, idarî yargıda "bildirici" nitelikte
olmasına karşılık günümüz Anayasa yargısında, "kurucu" nitelikte
kararlardır. Bu yüzden, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının genelde idarî
yargı kararları gibi geçmişe değil, geleceğe yönelik olması doğaldır. İptal
kararının geriye yürümezliği ilkesi ve bu kararların sonuçları genelde yönetsel
ve yargısal uygulamaya yönelik olmakta, anlam ve etkileri idarece kurulan
yönetsel işlemler ya da yargı organları tarafından alınan kararlarla hayatiyet
kazanmaktadır. Yönetsel işlemlere karşı açılan iptal davalarının idarî yargı,
diğer uyuşmazlıklarınadlî yargı yerinde görülmeleri sırasında sorun, yargısal
çözüme kavuşmaktadır. Yetki yasalarına dayanılarak çıkarılan ve yapısı ve
etkileri yönünden yasa benzeri bulunan KHK'lerin Anayasa'ya uygunluğunun
denetlenmesi Anayasa Mahkemesi'nin görevi olduğundanyetki yasasının iptalinin,
buna dayanan KHK'lere etkisi doğrudan Anayasa Mahkemesi'nin değerlendirme alanı
içinde kalmaktadır.
Yetki yasasının iptalinin, buna dayanılarak çıkartılan KHK'lere
etkisi konusunda tek ve kesin bir esas koymaya ve bu doğrultuda yorum yapmaya
olanak yoktur. Olayın Anayasa Mahkemesi önüne getiriliş biçimi, yani iptal
davası ya da itiraz yolu ile aykırılık savında bulunulmuş olması değişik
sonuçlar ortaya çıkarabilir. Ayrıca, KHK'nin dayandığı yetki yasasının iptal
gerekçesi, iptali istenen KHK'nin anayasal durumunu belirleyecektir. Bu
bakımdan, öncelikle 3479 sayılı Yetki Yasası'nın Anayasa'ya aykırılığı
nedeniyle iptali gerekçesi üzerinde durmak gerekir."
Bu karar, yetki kanununun iptalinin, buna dayanan KHK'lerin
mutlaka iptalinin gerektiği düşüncesini kabul etmemektedir. İptal kararında
KHK'nin dayandığı yetki kanununun iptali konusu dışında herhangi bir gerekçenin
gözönünde tutulmaması ve tartışılmaması düşüncesine katılmıyoruz.
2- Anayasa Mahkemesi'nin KHK'lerle ilgili davalarda yaptığı
inceleme bir bütün olarak Anayasa'ya uygunluk denetimidir. Yoksa KHK'nin yetki
yasasına göre incelenip denetlenmesi değildir.
Yetki yasasında verilen yetkinin varlığının ve sınırlarının
tartışılması anayasal yetkinin ve unsurlarının tartışılmasıdır. Bu nedenlerle
incelemenin yalnızca yetki yasasının yürürlüğü ile sınırlı tutulması, biçimsel
unsurların öne çıkarılarak özün ihmali ve sonuç olarak da anayasal denetimin daraltılmasıdır.
Anayasa'ya uygunluk denetiminde, çeşitli yollardan AnayasaMahkemesi önüne gelen
konuların esastan incelenerek bunların üzerindeki Anayasa'ya aykırılık
gölgesinin kaldırılması temel yorum kuralı olmalıdır. Bu amaçla incelemede
şekil unsurlarını ve ön meseleleri olabildiğince azaltarak işin özünün
incelenmesi yoluna gidilmelidir.
3- İptal davasına konu edilen KHK, çıkarılmasına yetki veren 3911
sayılı Yetki Kanunu iptal edilmeden önce ve yetki yasasının Anayasa'ya
aykırılığı hususunda Anayasa Mahkemesi'nce herhangi bir tesbit yapılmadığı ve
yetkinin eksiksiz var olduğu bir dönemde çıkarılmış ve yürürlüğe girmiştir.
Yetki yasaları, yasama organınca yürütmenin belirli konularda ve
yasada öngörülen amaç, ilke ve süre ile sınırlı olarak yasal düzenleme yapmakla
yetkili kılınmasıdır. Bu hususlar, Anayasamızın 87. ve 91. maddelerinde kurala
bağlanmıştır.
Yürütme tarafından yasal düzenleme yetkisinin KHK olarak
kullanılması yürütmenin diğer yetkilerinin kullanılmasından farklı değildir.
Yetkinin, kullanıldığı gün yasal temeller ve sınırlar içinde kullanılmış olması
yeterlidir. Yetkinin kullanılmasından sonra yetkili organın yetkisinin
kaldırılması o organın daha önce yaptığı işlemleri yetki yönünden kusurlu hale
getirmez. Ortada yetki yasasına dayanılarak ve yasal usullere göre konulmuş bir
KHK vardır. Sırf daha sonrakalkan bir yetki nedeniyle KHK'nin Anayasa'ya aykırı
sayılması yürütmeye verilen "yetki"nin doğasına ve devletin
devamlılığı anlayışına aykırıdır.
4- Daha önce Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilen 3911 sayılı Yetki
Yasası'na dayanılarak çıkarılan pek çok KHK, (503, 508, 514, 520 ve 524 sayılı
KHK'ler) dayandıkları yetki yasasının iptali gerekçesiyle iptal edildikleri
halde Anayasa Mahkemesi'nce altı ay süreyle ayrıca yürürlükte bırakılmışlardır.
İptal edilen KHK'lere bir süre yaşam hakkı veren anlayış ile yetki yasasının
iptalinden sonra ona dayanılarak çıkarılan KHK'lerin başka bir neden ve gerekçe
aramadan iptali gereğini benimseyen anlayış birbirleriyle çelişki içindedirler.
5- Anayasamız, 146-153. maddeleri ile Anayasa'ya uygunluk
denetiminde "dava" esasına dayanan bir denetim biçimini ve yargısal
sistemi kabul etmiştir. Bu yüzden, Anayasa Mahkemesi, ancak, Anayasaca yetkili
kılınan siyasal organlar veya mahkemelerce önüne getirilen davaları
inceleyebilir. Anayasamız, Anayasa Mahkemesi'nce bir yasanın veya yasa
kuralının iptali halinde benzeri bir yasa veya yasa kuralının talep olmadan
kendiliğinden incelenip iptaline imkan tanımamaktadır.
Daha önce bazı örneklerde gördüğümüz gibi Yetki Yasası iptal
edilmesine rağmen bu Yasaya dayanılarak çıkarılan bir çok KHK dava edilmediği
için yürürlüktedir. Bu durum iptal öncesinde çıkarılan KHK'lerin Anayasa'ya
aykırılık yönünden herhangi bir rahatsızlık yaratmadığı gerçeğini
göstermektedir.
Yukarıdaki nedenlerle iptal kararını, yetki yasasının iptaline
dayandıran ve her yönüyle Anayasa'ya uygunluk incelemesine yer vermeyen iptal
gerekçesine katılmıyoruz.
II- İptal kararının bir bölümüne katılma gerekçesi :
Anayasa'nın 161. maddesine göre devletin ve (kamu iktisadi
teşebbüsleri dışında kalan) bütün kamu tüzel kişilerin harcamaları yıllık
bütçelerle yapılır.
160. maddeye göre Genel ve Katma bütçeli idarelerin gelir ve
giderleri ile malları TBMM adına Sayıştay'ca denetlenir.
87. maddede ise, Kanun biçiminde oluşan bütçeler yapma ve kabul
etme görevi TBMM'ne aittir.
Anayasa'nın Devlet harcamalarını düzenleyen bu üç maddesi,
Devletin malî yapısının temelini oluşturur.
KİT istisnası dışında, bütün Devlet gelirleri ve giderleri bütçede
görülmelidir. Devlet gelirlerini yasalaştırmak ve bunların bütçe yılı içinde
toplanmasına ve harcanmasına izin vermek TBMM varlık nedenlerindendir ve hiçbir
organa devredilemez.
Bütçe harcamalarının en önemli bir bölümünü personel harcamaları
teşkil eder. Personel harcamaları ise kamu görevlilerine ödenecek aylıkların
ağırlıklı olduğu bir harcama bölümüdür.
Personelle ilgili yasalar ve personel istihdamına izin veren kadro
yasaları, bütçe harcama kalemleri olarak mutlaka yasa biçiminde
düzenlenmelidirler. Yekti yasaları ile kamu personeline ait harcamalar ve kadro
tahsisine ilişkin düzenleme yapma yetkisi KHKlerle Bakanlar Kuruluna
bırakılamaz. Yetki Kanunlarında personelle ilgili olarak verilen yetkiler,
harcama kalemleri veya yeni personel kadroları ihdası biçiminde yorumlanamaz.
Bu nedenlerle KHK'nin kamu personeline yeniözlük haklar tanıyan ve
personel kadrosu ihdas eden bölümlerini Anayasa'nın 87., 160 ve 161.
maddelerine aykırı buluyor ve ilgili bölümün iptaline bu gerekçelerle
katılıyoruz. Ancak KHK'nin bu hükümleri dışında kalan kuruluş, görev ve yetki
ile ilgili düzenlemelerinin iptaline de karşıyız.
|
|
|
Başkanvekili
Güven
DİNÇER
|
Üye
Lütfi
F. TUNCEL
|
|
|
KARŞIOY
GEREKÇESİ
Esas Sayısı : 1994/56
Karar Sayısı : 1994/51
Çoğunluk gerekçesinde özetle; 3990 sayılı Yetki Yasası iptal
edilmiş olduğundan buna dayanılarak çıkarılmış KHK'lerinde yasal dayanağı
kalmayacağından esasın incelenmesine geçmeden iptali gerekir denilmektedir.
Dava konusu KHK'nin esasına geçilerek Anayasal denetimi yapılmalı
idi. Salt "yasal dayanağı kalmadığı gerekçesinden" hareketle esasa
geçmeden Anayasa'ya aykırı görüp iptal etmek mümkün değildir.
KHK'ler Anayasa'nın 91. maddesi gereğince yetki yasasında
belirtilen çerçeve içinde çıkarılabilir. Yani KHK'yi çıkarma yetkisi bu yasa
ile verilir. KHK'nin çıktığı tarihte yetki yasası yürürlükte olduğuna, yani
buna dayanarak çıkarıldığına göre "yasal dayanaktan yoksundur" demek
hukuka uygun düşmez. KHK hukuk alemine çıktığı tarihte yetki yasası varmıdır
yokmudur buna bakılmalıdır. Yetki Yasası, KHK'ye bu hayatiyeti verdikten sonra
onun yürürlükten kaldırılması, süresinin sona ermesi KHK'nin yasal dayanaktan
yoksun kaldığı anlamına gelemez.
Aynı durum Yetki Yasasının Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi
halinde de devam eder. "Dayanak" yönünden, bir yasanın yürürlükten
kaldırılması, süresinin sona ermesi ya da iptal edilmesi arasında hiç bir fark
yoktur. Bu üç halde de sonuçta yasa varmışcasına hukukî tasarrufta bulunulamaz.
Ama yasa sona ermeden evvel doğan hukukî neticeler hayattadır ve varlığını
devam ettirirler.
Ancak bu yasalara dayanılarak yapılan tasarruflar hakkında hukuka
aykırılık gerekçesi ile dava açılmışsa yasal dayanak yönünden değil, esastan
inceleme yapılarak varsa aykırılık iptal edilir.
Yetki Yasası esastan Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Konusu, amacı, kapsamı ve ilkeleri yönünden tesbit edilen anayasal aykırılıklar
ilgili KHK'leri de mutlaka etkiler. Yetki Yasasının belirtilen unsurlarındaki
bu aykırıklar KHK'lere intikal eder. Ama bu aykırılık "Yasal Dayanak"
gibi şekli değil esasa ilişkin bir aykırılıktır. Bu da ancak KHK'nin esasına
geçilerek yapılacak bir inceleme sonunda tesbit edilebilir.
Yetki Yasası'nın iptali nedeniyle KHK'nin yasal dayanağının
kalmadığını söylemek, iptal kararının etkisini KHK'nin hukuk alanına çıktığı
tarihe kadar çekmek anlamını taşır. Böyle bir anlayışa Anayasa'nın 153.
maddesindeki iptal kararlarının geriye yürüyemeyeceği ilkesi izin vermez.
Bu nedenle KHK'nin esasının incelenmesine geçmeden sadece
"Yasal Dayanaktan Yoksun Kalması" sebebine dayalı bir Anayasa'ya
aykırılık gerekçesine katılmıyoruz.
|
|
|
Üye
Haşim
KILIÇ
|
Üye
Sacit
ADALI
|
