"...
I. DAVACININ GEREKÇESİNİN ÖZETİ : Dava dilekçesinde şunlar ileri sürülmüştür :
"Bilindiği üzere değişik zaman ve tarihlerde ve çeşitli nedenlerle vatana ve devlete kanı ve canı pahasına hizmet arzeden vatandaşlara veya onların geride kalan dul ve yetimlerine yasama organınca cüz'i miktarda aylık bağlanmış olup, bağlanan bu aylıklar ilgililere bütçenin vatani hizmet tertibinden ödenmektedir. Amaç belirli hizmeti yapanlara güven duygusu aşılamak, gerektiğinde vatandaşların, milli menfaat için, Vatan uğruna her türlü tehlikeye atılmaktan çekinmemelerini sağlamak, teşvikçi olmak ve Milletçe bu gibi hizmette bulunanlara karşı vefa örneği vermektir. Hangi idare altında olursa olsun dünyadaki bütün ülkeler böyle hizmetleri ifâ edenlere bilhassa eski muhariplerine belirli bazı konularda diğer vatandaşlarına nazaran ayrıcalıklar tanımışlar ve onlara Devlet elindeki olanaklarla itibar sağlamaya çalışmışlardır.
Bizde son zamanlara kadar bu hizmet kişisel kanunlarla yerine getirilmek istenilmiştir.
İlk defa 24/2/1968 günlü ve 1005 sayılı Kanunla istiklâl Madalyası verilmiş olanlara vatani hizmet tertibinden cüz'i bir miktar aylık bağlanmak suretiyle bu hususa kendi ölçüleri içinde "genel" bir nitelik kazandırılmıştır. Daha sonra 24/7/1976 günlü ve 1985 "sayılı Kanun yürürlüğe konularak bütün türk gazileri vatani hizmet tertibinden ayda 1000,- lira civarında aylık almak, tren ve denizyollarından ücretsiz yararlanmak, Devlet hastanelerinde muayene ve tedavi olmak hakkına kavuşturulmuşlardır.
Böylece yukarıda anılan 1005 sayılı ve bilâhare kabul edilen 1985 sayılı Kanunlarla vatani hizmet tertibinden kimlerin yararlanacağı belirtilerek kanun kapsamı içinde kimlerin bulunacağını saptayan genel bir "ilke-kural" getirilmiştir. Ödenen aylığın manevi değeri bir yana, bugünkü hayat koşulları karşısında sembolik miktarda kalışına rağmen, Türk Ordusunda subay sayısının erata oranla % 2 nisbetinde olduğu gözönüne tutulunca, kanunun özellikle erleri kapsamı içine aldığı ve böylece sosyal devlet ilkesine de uygun düştüğü görülmektedir.
Ancak, Yasa Koyucu, 1978 yılına ait l Mart 1978 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 28/2/1978 günlü ve 2143 sayılı Bütçe Kanununun 87. maddesinde "Bu kanuna bağlı (Ç) cetvelinde ismen gösterilmek suretiyle" deyimini kullanarak vatani hizmet tertibinden aylık alanlardan bir kısmına ayrıcalık tanımış ve büyük bir bölümünü mağdur etme pahasına bu vatandaşların aylıklarına zam yapmak suretiyle Anayasa'ya aykırı bir tutum içine girmiştir.
ANAYASA'YA AYKIRILIK SEBEPLERİ :
1- (Ç) cetvelinde 240 civarında isim gösterilmiştir. Bunlardan 230 kadarı T.B.M.M. nin ilk üyeleri veya onların geride kalan eş ve çocuklarıdır. Yasama organının meslek tesanüdü ile dahi olsa böyle bir ayrıcalığa başvurması uygun mütalâa edilemez.
2- Hukuk Devletinde kanunların genel olması gerekir. Vatani hizmet tertibinden aylık almayı düzenleyen genel bir kanun varken bunu bir tarafa bırakıp, isim isim saymak suretiyle kişilere bütçenin bu faslında bazı haklar tanınması Anayasa'nın 2 nci maddesindeki hukuk devleti gereklerinden olan "Kanunların genelliği" ilkelerine aykırı düşmektedir.
3- Anayasamız "eşitlik ilkesini temel haklardan saymıştır. Anayasa Mahkememiz eşitlik ilkesini aynı statü içinde bulunanlar arasında fark yaratmamak diye birçok kararında belirtmiştir. (Örneğin: 27/12/ 1966 günlü Resmi Gazete'de yayımlanan E. 1966/11, K. 1966/44 sayılı kararı). Bu bakımdan vatanî hizmet tertibinden aylık alanlardan bir kısmına, ötekilere nazaran ayrıcalık tanımak Anayasamızın 12 nci maddesine kesinlikle aykırıdır.
4- Anayasa Mahkememiz, birçok kararında hangi hususların bütçe kanununda bulunacağını, gelir ve gider tahmini dışında kişisel menfaatlere yer verilmeyeceğini hükme bağlamıştır. İptali istenilen metin bu haliyle dahi Anayasa'ya aykırıdır.
SONUÇ : Yukarıda arz edilen sebeplerle Yüksek Mahkemenin re'sen saptayacağı esas ve biçim yönünden diğer Anayasa'ya aykırılık nedenleri de gözönünde tutularak taleple bağlı kalınmak suretiyle 2143 numaralı 1978 yılı Bütçe Kanununun 87 nci maddesinde yer alan "Bu kanuna bağlı (Ç) cetvelinde ismen gösterilmek suretiyle" deyiminin iptaline karar verilmesini saygılarımızla dileriz.""
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:1978/43
Karar Sayısı:1978/61
Karar günü:23/11/1978
Resmi Gazete tarih/sayı:30.3.1979/16594
İPTAL DAVASINI AÇAN : Cumhuriyet Senatosu üye tamsayısının altında birini aşan sayıda üyeleri.
İPTAL DAVASININ KONUSU: 28/2/1978 günlü, 2143 sayılı "1978 yılı Bütçe Kanunu" nun 87. maddesinde yer alan "Bu Kanuna bağlı (Ç) cetvelinde ismen gösterilmek suretiyle" biçimindeki hükmün, Anayasanın 2., 12. ve 126. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenmiştir.
II. YASA METİNLERİ :
İptali istenen yasa kuralı :
28/2/1978 günlü, 2143 sayılı "1978 Bütçe Kanunu"nun 87. maddesinin tümü şöyledir :
"Madde 87- Bu kanuna bağlı (Ç) cetvelinde ismen gösterilmek suretiyle Vatanî Hizmet Tertibinden aylık alanlara halen almakta oldukları yerine kanunî değişiklikler yapılıncaya kadar, aşağıdaki esaslara göre tespit edilecek aylıklar Ödenir.
a) Aylıkların hesabında gösterge ve katsayı esası uygulanır.
b) Gösterge rakamları kendileri için 300, dul eşleri için 200, yetim ve diğer yakınları için 100,dür.
c) Aylıkların miktarı yukarıda belirtilen gösterge rakamlarının bu kanunda gösterilen katsayı çarpılması neticesinde bulunur. Ancak bu şekilde hesaplanacak aylık miktarı eski aylıklarından az olamaz.
d) Bunların özel kanunlarındaki diğer hükümleri saklıdır."
III. İLK İNCELEME .
Anayasa Mahkemesi içtüzüğünün 15. maddesi uyarınca 25/5/1978 gününde Kani Vrana, Şevket Müftügil, Abdullah Üner, Ahmet Koçak, Sekip Çopuroğlu, Fahretin Uluç, Muhittin Gürün, Lütfi Ömerbaş, Ahmet Erdoğdu, Hasan Gürsel, Osman Tokcan, Ahmet Salih Çebi, Nihat O. Akçakayalıoğlu, Ahmet H. Boyacıoğlu ve Necdet Darıcıoğlu'nun katılmaları ile yapılan ilk inceleme toplantısında "dosyanın eksiği bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliği ile" karar verilmiştir.
IV- ESASIN İNCELENMESİ :
İşin esasına ilişkin rapor, dava dilekçesi ve ekleri, iptali istenen yasa hükmü, dayanılan Anayasa kuralları ve bunlara ilişkin gerekçelerle konu ile ilgili öteki metinler okunduktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü
1978 Yılı Bütçe Kanunun yürürlüğe girmesinden kısa bir sıra sonra, 15/6/1978 günlü, 2150 sayılı "Vatanî Hizmet Tertibinden Aylık Alanların Aylıklarının Yükseltilmesi Hakkında Kanun" kabul edilerek yürürlüğe konulmuştur. Üç maddeden oluşan bu kanunun tümü şöyledir :
Madde 1.- Bütçe kanunlarına bağlı (Ç) işaretli cetvelde ismen göstermek suretiyle vatanî hizmeti tertibinden aylık alanların almakta oldukları aylıklar yerine, aşağıdaki esaslara göre tespit edilecek aylıklar ödenir.
b) Gösterge rakamları kendileri için 400, dul eşleri için 300, yetim ve diğer yakınları için 200'dür.
c) Aylıkların miktarı yukarıda belirtilen gösterge rakamlarının bütçe kanunlarında gösterilen katsayı ile çarpılması suretiyle bulunur. Ancak bu şekilde hesaplanacak aylık miktarı önceki aylıklarından az olduğunda eski aylıkların ödenmesine devam olunur.
d) Bu Kanun kapsamına girenlerle ilgili özel kanunlardaki hükümler saklıdır.
Madde 2.- Bu Kanun 1/3/1978 tarihinde yürürlüğe girer. Madde
3.- Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür." .
Bu Kanunun, iptali istenen Bütçe Kanunun 87. maddesi yerine geçtiği ve böylece sözü edilen 87. maddeyi de kendi yapısı içinde yeniden düzenliyerek Bütçe Yasasının yürürlüğe girdiği 1/3/1978 gününde yürürlükten kaldırdığı anlaşılmaktadır.
2143 sayılı 1978 yılı Bütçe Yasasının iptali istenen 87. maddesi, 15/6/1978 günlü, 2150 sayılı Yasa ile yürürlükten kaldırılmış olması yönünden bu maddeye yöneltilen iptal davasının da konusu kalmamıştır. Bu nedenle açılan dava hakkında da bir karar verilmesine yer yoktur.
V. SONUÇ :
28/2/1978 günlü, 2143 sayılı "1978 yılı Bütçe Kanunu"nun kimi hükümlerinin iptali istenen 87. maddesinde "Kanunî değişiklikler yapılıncaya kadar ...... aylıkları ödenir" kuralı öngörülmüş ve 15/6/1978 günlü, 2150 sayılı "Vatanî Hizmet Tertibinden Aylık Alanların Aylıklarının Yükseltilmesi Hakkında Kanun" konuyu yeniden düzenleyerek 1/3/1978 gününde yürürlüğe girmiş ve 1978 Yılı Bütçe Kanununun 87. maddesinde yeralan hükümler böylece yürürlükten kalkmış olduğundan, konusu kalmayan dava hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına,
23/11/1978 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan
Şevket Müftügil
Başkanvekili
Ahmet H. Boyacıoğlu
Üye
Muhittin Gürün
Lütfi Ömerbaş
Ahmet Erdoğdu
Osman Tokcan
Rüştü Aral
Muammer Yazar
Adil Esmer
Nihat O. Akçakayalıoğlu
Nahit Saçlıoğlu
Hüseyin Karamüstantikoğlu
Kenan Terzioğlu
Necdet Darıcıoğlu
Bülent Olçay
