"...
I- İPTAL İSTEMİNİN GEREKÇESİ
Dava dilekçesinin gerekçe bölümü şöyledir:
"11.05.2000 günü TBMM'de kabul edilen 4566 Sayılı Harp Okulları Kanunu, 17.05.2000 tarihli ve 24052 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
4566 Sayılı Harp Okulları Kanununun 40 ncı maddesi;
'Özlük Hakları
Madde 40.- Harp Okullarında görevli asker öğretim elemanlarının özlük haklarına ilişkin ödemelerde 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri uygulanır.
Ancak asker öğretim elemanlarına, 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre hesaplanacak üniversite ödeneği ile 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu Ek-17 nci maddesine göre ödenen Türk Silahlı Kuvvetleri hizmet tazminatından hangisi fazla ise o ödenir. Öğretim elemanlarından 28.2.1982 tarihli ve 2629 Sayılı Kanundan istifade edenlere, bu Kanuna göre ödenen tazminatlarının, Türk Silahlı Kuvvetleri hizmet tazminatı ile üniversite ödeneğinden fazla olması halinde, tazminat ödemeleri 2629 Sayılı Kanun hükümlerine göre ödenir. Ayrıca, Harp Okulu Komutanı, dekan, enstitü müdürü, dekan yardımcıları ve bölüm başkanlarına 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 13 üncü maddesine göre idari görev ödeneği verilir. Harp Okulu Komutanına verilecek idari görev ödeneği, rektörlere verilecek miktar kadardır.
Harp Okullarında görevlendirilen sivil öğretim elemanlarının özlük hakları, 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ile 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu hükümlerine göre verilir.
Haftalık okutulması mecburi ders yükü dışında, harp okullarında görevli öğretim elemanlarına, ilgili kuvvet komutanlıklarınca belirlenecek esaslar çerçevesinde, haftada en çok yirmi saate kadar verilecek dersler için 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 11 inci maddesine uygun olarak ek ders ücreti ödenir.' şeklinde düzenlenmiştir.
17.11.1983 günlü 2955 sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanununun 49 ncu maddesi;
'Özlük hakları :
Madde 49.- Gülhane Askeri Tıp Akademisinde görevli askeri öğretim elemanlarının ve bu Akademide yüksek lisans, doktora veya tıpta uzmanlık öğrenimi gören askeri personelin özlük haklarına ilişkin ödemelerde, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri uygulanır.
Uzmanlar hariç olmak üzere öğretim elemanlarına, ayrıca, 2914 sayılı Yüksek-öğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre üniversite ödeneği, idari görevi bulunanlara da, aynı Kanunun 13 üncü maddesine göre idari görev ödeneği ödenir.
Gülhane Askeri Tıp Akademisinde uzman durumunda olanlarla Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığınca uzman olarak görevlendirilenlere ve bu Akademide yüksek lisans, doktora veya tıpta uzmanlık öğrenimi gören kadrolu askeri personele ihtisasları süresince, almakta oldukları aylık tutarının (ek gösterge dahil) % 85'i eğitim ödeneği olarak ödenir.
Ancak yukarı fıkralardaki askeri personele, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda öngörülen iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük zammı ve mali sorumluluk tazminatı ödenmez. (Değişik cümle: 30/5/1991-3752/1 md.) Meslek ve sanatlarını serbest olarak icra eden profesör ve doçentlere -döner sermayeden pay almamak kaydiyle- üniversite ödeneği ödenir.
Gülhane Askeri Tıp Akademisinde görevlendirilen sivil öğretim elemanlarının özlük haklarına ilişkin ödemeler, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunundaki esaslara uygun olarak yapılır.
Bu Kanunun 32 nci maddesine göre haftalık okutulması mecburi ders yükü saati dışında, meslek ve sanatlarını serbest olarak icra edenler dahil Gülhane Askeri Tıp Akademisinde görevli öğretim elemanlarına, görev unvanlarına göre Genelkurmay Başkanlığınca belirlenecek esaslara bağlı olarak, haftada en çok 18 saate kadar verecekleri dersler için 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 11 inci maddesine uygun olarak, ek ders ücreti ödenir.
Gülhane Askeri Tıp Akademisinde tıpta uzmanlık öğrenimi gören sivil tabiplere yapılacak ödemelerde, aynı durumda bulunan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığındaki emsali personele yapılan ödemeler esas alınır' şeklinde düzenlenmiştir.
Halen, 2955 sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanununun 49 ncu maddesi uyarınca; öğretim elemanlarına 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre üniversite ödeneği, aynı kanunun 13 ncü maddesine göre dekan, enstitü başkanı, dekan yardımcıları ve bölüm başkanlarına idari görev ödeneği verilmektedir
Harp Okulları Kanunundan amaç, harp okullarının her anlamda üniversite düzeyinde olması; bilimsel gelişmelere uygun koşulların oluşturulması, öğretim kadrosuna da hem akademik kariyer, hem de özlük hakları açısından diğer üniversitelerle eşit statü sağlanmasıdır.
Mevcut haliyle 04.08.1971 günlü 1462 Sayılı Harp Okulları Kanununu değiştiren 11.05.2000 günlü 4566 Sayılı Harp Okulları Kanununun öğretim elemanlarına sağladığı iyileştirme, yalnızca öğretim üyelerinin bilimsel unvanlarını kullanabilme olmuştur.
Yukarıda açıklanan gerekçelere göre aynı statüde olan personele uygulanan kanunlar arasında Anayasaya aykırılık bulunmaktadır.
Anayasanın 2 nci maddesi
'Madde 2.- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.'
Yine Anayasanın 10 ncu maddesine göre;
'Madde 10.- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.'
Yukarıda da arz edildiği gibi, 2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanununun 49 ncu maddesi ile GATA'da görev yapan bir (asker öğretim üyesi) doçent hem 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre üniversite ödeneği, hem de 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu Ek-17 nci maddesine göre ödenen Türk Silahlı Kuvvetleri hizmet tazminatını almaktadır. Ancak Harp okullarında görev yapan ve aynı statüde bulunan bir (asker öğretim üyesi) doçent, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre üniversite ödeneği ile 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu Ek-17 nci maddesine göre ödenen Türk Silahlı Kuvvetleri hizmet tazminatından hangisi daha fazla ise sadece onu alabilmektedir.
Bu duruma göre; Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu olan, rütbeleri, özlük hakları, statüleri 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ve 211 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu ile belirlenen, ders ücretleri bakımından her iki kanunda (2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu ve 4566 Sayılı Harp Okulları Kanunu) özlük haklarına ilişkin maddelerinde 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa atıf yapılan, akademik unvan olarak aynı unvanları taşıyan Gülhane Askeri Tıp Akademisi mensubu profesör, doçent, yardımcı doçentler ile harp okulları komutanlıklarında görevli profesör, doçent, yardımcı doçentlere farklı ücret rejimi uygulanacaktır. Bu ise, ücret rejimi bir yana, açıkça aynı durumda olan personel arasında eşitsizliğe neden olmakta ve aynı yasal düzenlemelerle akademik unvanlarını ve rütbelerini alan iki akademisyenden (profesör, doçent, yardımcı doçent) birisinin akademik unvanının daha alt seviyede kabulü biçiminde anlaşılabilecek bir uygulama ile Anayasanın 2 nci maddesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir""
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2000/44
Karar Sayısı : 2002/192
Karar Günü : 26.11.2002
Resmi Gazete tarih/sayı:08.04.2003/25073
İPTAL DAVASINI AÇAN : Anamuhalefet Partisi (Fazilet Partisi) TBMM Grubu Adına Grup Başkanı Recai KUTAN
İPTAL DAVASININ KONUSU: 11.5.2000 günlü, 4566 Sayılı Harp Okulları Kanununun 40. maddesinin 2. fıkrasının birinci tümcesinin, Anayasanın 2. ve 10. maddelerine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
II- YASA METİNLERİ
A- İptali İstenen Yasa Kuralı
4566 Sayılı Harp Okulları Kanunu'nun iptali istenen kuralı da içeren 40. maddesi şöyledir:
"MADDE 40.- Harp okullarında görevli asker öğretim elemanlarının özlük haklarına ilişkin ödemelerde 926 sayılı Türk Silâ hlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri uygulanır.
Ancak asker öğretim elemanlarına, 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre hesaplanacak üniversite ödeneği ile 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu Ek-17 nci maddesine göre ödenen Türk Silâhlı Kuvvetleri hizmet tazminatından hangisi fazla ise o ödenir. Öğretim elemanlarından 28.2.1982 tarihli ve 2629 sayılı Kanundan istifade edenlerin, bu Kanuna göre ödenen tazminatlarının, Türk Silâ hlı Kuvvetleri hizmet tazminatı ile üniversite ödeneğinden fazla olması halinde, tazminat ödemeleri 2629 sayılı Kanun hükümlerine göre ödenir. Ayrıca, Harp Okulu Komutanı, dekan, enstitü müdürü, dekan yardımcıları ve bölüm başkanlarına 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 13 üncü maddesine göre idarî görev ödeneği verilir. Harp Okulu Komutanına verilecek idarî görev ödeneği, rektörlere ödenecek miktar kadardır.
Harp okullarında görevlendirilen sivil öğretim elemanlarının özlük hakları, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ile 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu hükümlerine göre verilir.
Haftalık okutulması mecburi ders yükü dışında, harp okullarında görevli öğretim elemanlarına, ilgili kuvvet komutanlıklarınca belirlenecek esaslar çerçevesinde, haftada en çok yirmi saate kadar verilecek dersler için 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 11 inci maddesine uygun olarak ek ders ücreti ödenir"
B- İlgili Yasa Kuralı
İptali istenen kuralla ilgili görülen 17.11.1983 günlü 2955 sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanununun 49 ncu maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şöyledir:
"MADDE 49- Gülhane Askeri Tıp Akademisinde görevli askeri öğretim elemanlarının ve bu Akademide yüksek lisans, doktora veya tıpta uzmanlık öğrenimi gören askeri personelin özlük haklarına ilişkin ödemelerde, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri uygulanır.
(Değişik: 6/7/2000-KHK-604/22 md.) Uzmanlar hariç olmak üzere öğretim elemanları ile Yüksek Bilim Konseyinden diğer askeri hastahanelerde, Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel Komutanlığındaki sağlık şube müdürlüğü veya daire başkanlığı kadrolarında görevlendirilebilen öğretim üyelerine, ayrıca, 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine göre üniversite ödeneği; idari görevleri bulunanlara da, aynı Kanunun 13 üncü maddesine göre idari görev ödeneği ödenir."
C- Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararında Anayasa'nın 2 ve 10. maddelerine dayanılmıştır.
III- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi gereğince, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK, Rüştü SÖNMEZ, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU ve Ahmet AKYALÇIN'ın katılımlarıyla 20.7.2000 günü yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
IV- ESASIN İNCELENMESİ
Dava dilekçesi ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, iptali istenen ve ilgili görülen Yasa kuralları, dayanılan Anayasa kuralları ile bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Dava dilekçesinde, 2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanununun 49. maddesi kapsamındaki asker öğretim elemanlarının, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12. maddesine göre verilen üniversite ödeneği ile 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu Ek-17. maddesi uyarınca ödenen Türk Silahlı Kuvvetleri hizmet tazminatını birlikte almalarına karşın, Harp Okullarında görev yapan asker öğretim elemanlarına üniversite ödeneği ve hizmet tazminatından hangisi daha fazla ise sadece onun verilmesinin Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Anayasa'nın 2. maddesinde, "Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir" denilmektedir. Maddede belirtilen "hukuk devleti", insan haklarına saygı gösteren, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her eylem ve işlemi hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayıp yargı denetimine açık olan, yasaların üstünde yasa koyucunun da bozamayacağı temel hukuk ilkeleri ve Anayasanın bulunduğu bilincinde olan Devlettir.
Anayasa'nın 10. maddesinde, "herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar" denilmektedir. Bu mutlak yasak, birbiriyle aynı durumda olanlara ayrı kuralların uygulanmasını ve ayrıcalıklı kişi ve toplulukların yaratılmasını engellemektedir. Aynı durumda olanlar için farklı düzenleme, eşitliğe aykırılık oluşturur. Anayasa'nın amaçladığı eşitlik, eylemli değil hukuksal eşitliktir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar ayrı kurallara bağlı tutulursa Anayasa'nın öngördüğü eşitlik ilkesi çiğnenmiş olmaz. Başka bir anlatımla, kişisel nitelikleri ve durumları özdeş olanlar arasında, yasalara konulan kurallarla değişik uygulamalar yapılamaz. Durum ve hukuki statüdeki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve değişik uygulamaları gerekli kılabilir.
926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Yasası'nın 12. maddesinde, Harp Okulları'nın kuruluşu, işleyişi ve diğer hususların özel kanunlara göre yürütüleceği öngörülmüş, bu kural uyarınca 4566 sayılı Yasa çıkarılmıştır. 2955 sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu ile de GATA'da çalışan asker öğretim elemanlarının özlük hakları düzenlenmiştir.
Her iki yüksek öğretim kurumunda çalışan öğretim elemanlarının yaptıkları işin benzerliğine karşın GATA'daki öğretim elemanlarının çalışma koşulları, teminlerindeki güçlük, devlet hizmetinde kalmalarının sağlanmasındaki zorunluluk, yürütülen görevin ve üstlenilen sorumluluğun nitelikleri gözetildiğinde bunların, Harp Okulunda çalışan öğretim elemanları ile aynı konumda olmadıkları açıktır.
Bu nedenle kural, Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı değildir. İptal isteminin reddi gerekir.
V- SONUÇ
11.5.2000 günlü, 4566 sayılı "Harp Okulları Kanunu"nun 40. maddesinin ikinci fıkrasının birinci tümcesinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve iptal isteminin REDDİNE, 26.11.2002 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Mustafa BUMİN
Başkanvekili
Haşim KILIÇ
Üye
Yalçın ACARGÜN
Ali HÜNER
Fulya KANTARCIOĞLU
Aysel PEKİNER
Ertuğrul ERSOY
Tülay TUĞCU
Ahmet AKYALÇIN
Enis TUNGA
Mehmet ERTEN
