ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2008/17
Karar Sayısı : 2010/44
Karar Günü : 25.2.2010
R.G. Tarih-Sayı :
01.12.2010-27772
İPTAL DAVASINI AÇAN :Anamuhalefet (Cumhuriyet
Halk) Partisi TBMM Grubu adına Grup Başkanvekilleri Hakkı Suha OKAY, K. Kemal
ANADOL ve Kemal KILIÇDAROĞLU
İPTAL DAVASININ KONUSU :23.1.2008 günlü, 5728 sayılı
Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un;
1)25. maddesi ile değiştirilen 11.4.1928 günlü, 1219 sayılı Tababet
ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 28. maddesinin birinci
fıkrasının '...milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar
ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar,...'bölümünün,
2)29. maddesi ile değiştirilen 1219 sayılı Kanun'un 45. maddesinin
birinci fıkrasının '...milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar,...'bölümünün,
3)167. maddesi ile değiştirilen 18.12.1953 günlü, 6197 sayılı
Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un 4. maddesinin (A) fıkrasının'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, kamunun
sağlığına karşı suçlar,...'bölümünün,
4)181. maddesi ile değiştirilen 9.3.1954 günlü, 6343 sayılı
Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile
Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun'un 6. maddesinin (a)
fıkrasının'...milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar,...'bölümünün,
5)273. maddesi ile değiştirilen 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi
Usul Kanunu'nun 87. maddesinin (3) numaralı fıkrasının '...milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
6)317. maddesi ile değiştirilen 14.7.1965 günlü, 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5)
numaralı alt bendinin'...milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına
karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
7)326. maddesi ile değiştirilen 19.3.1969 günlü, 1136 sayılı
Avukatlık Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'
bölümünün,
8)338. maddesi ile değiştirilen 24.4.1969 günlü, 1163 sayılı
Kooperatifler Kanunu'nun 56. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendinin'...milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk,...' bölümünün,
9)369. maddesi ile değiştirilen 28.7.1981 günlü, 2499 sayılı Sermaye
Piyasası Kanunu'nun 33. maddesinin (f) bendinin'...milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...' bölümünün,
10)370. maddesi ile değiştirilen 2499 sayılı Kanun'un 36. maddesinin
birinci fıkrasının (f) bendinin'...milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
11)384. maddesi ile değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2821 sayılı
Sendikalar Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının'...milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
12)387. maddesi ile değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2822 sayılı Toplu İş
Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 56. maddesinin (4) numaralı bendinin'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'
bölümünün,
13)430. maddesi ile değiştirilen 14.10.1983 günlü, 2920 sayılı Türk
Sivil Havacılık Kanunu'nun 18. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar veya casusluk
suçlarından,...'bölümünün,
14)440. maddesi ile değiştirilen 7.6.1985 günlü, 3224 sayılı Türk Diş
Hekimleri Birliği Kanunu'nun 33. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
15)485. maddesi ile değiştirilen 28.3.2001 günlü, 4632 sayılı
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nun 8. maddesinin
dördüncü fıkrasının (g) bendinin (3) numaralı alt bendinin'...milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
16)538. maddesi ile değiştirilen 18.5.2004 günlü, 5174 sayılı Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 74. maddesinin
birinci fıkrasının (d) bendinin'...milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk,...'bölümünün,
17)545. maddesi ile değiştirilen 10.6.2004 günlü, 5188 sayılı Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'un 10. maddesinin birinci fıkrasının (d)
bendinin'...kamunun sağlığına karşı suçlar,...'bölümünün,
Anayasa'nın 2., 5., 10., 13., 49., 70. ve 90. maddelerine
aykırılığı savıyla iptalleri ve yürürlüklerinin durdurulması istemidir.
II- YASA METİNLERİ
A- İptali İstenilen Yasa Kuralları
23.1.2008 tarihli ve 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum
Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun'un iptali istenilen maddeleri şöyledir;
'MADDE 25-1219 sayılı Kanunun 28 inci maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 28- Hekimlik mesleğinin icrası için; Türk Ceza Kanununun 53
üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan
dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar,
Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı
suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına
fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya
kaçakçılık suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak gerekir.
İcrayı sanat etmesine mani ve gayrıkabili şifa bir marazı aklı ile
malul olduğu bilmuayene tebeyyün eden tabipler, Sağlık Bakanlığının teklifi ve
Sağlık Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla icrayı sanattan menolunur ve
diplomaları geri alınır.'
'MADDE 29-1219 sayılı Kanunun 45 inci maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'MADDE 45- Diş hekimliği mesleğinin icrası için; Türk Ceza
Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten
işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet,
hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas,
ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan
malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından hapis cezasına mahkûm
olmamak gerekir.
İcrayı sanata mani ve gayri kabili şifa bir marazı akli ile malul
olduğu bilmuayene tebeyyün eden diş tabibi ve dişçiler, Sağlık Bakanlığının
teklifi ve Sağlık Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla icrayı sanattan
menolunur ve diploma veya ruhsatnameleri geri alınır.'
'MADDE 167-18/12/1953 tarihli ve 6197
sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunun 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
'MADDE 4- Aşağıda yazılı haller eczacılık yapmaya manidir:
A) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla
süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, zimmet, irtikâp,
rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli
iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından hapis
cezasına mahkûm olmak.
B) Başka memleketlerde sanatını icradan menedilmiş olup bu
muamelenin haklı olduğu İcra Vekilleri Heyetince kabul edilmiş olmak;
C) Sanatını yapmasına mani iyileşmez bir hastalığı bulunmak;
Ç) Sanatını yapmasına mani olacak derecede iki gözü rüyetten
mahrum olmak.'
'MADDE 181-9/3/1954 tarihli ve 6343
sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri
Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 6 ncı
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'MADDE 6- Aşağıda yazılı haller, veteriner hekimlik mesleğinin
icrasına mani teşkil eder:
a) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla
süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar,zimmet, irtikâp, rüşvet,
hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas,
ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan
malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından hapis cezasına mahkûm
olmak.
b) Bu Kanun ile teşekkül eden Haysiyet veya Yüksek Haysiyet Divanı
kararları ile meslekini icradan menolunmak.
c) Yüksek Haysiyet Divanınca haklarında diplomalarının istirdadı
kararı ittihaz edilmek.'
'MADDE 273-213 sayılı Kanunun 87 nci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'MADDE 87- Takdir, tadilat ve zirai kazançlar il komisyonları ile
özel komisyonlara, memurların dışında, seçilecek kimselerde aşağıdaki vasıflar
aranır:
1. İyi ahlak sahibi olmak ve ikamet ettiği veya iş gördüğü muhitin
emniyet ve itimadını kazanmış bulunmak.
2. Medeni haklardan ıskat edilmiş bulunmamak.
3. Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla
süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene
ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlarve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama, kaçakçılık veya vergi kaçakçılığı suçlarından mahkûm
olmamak.
4. Takdir ve özel komisyonlara seçileceklerde, ayrıca otuz yaşını
bitirmiş olmak.
5. Tadilat ve zirai kazançlar il komisyonlarına seçileceklerde
ayrıca mensup olduğu şehir veya kasabanın iktisadi şartlarına ve emlak ve
ziraat işlerine vukufu olmak ve yirmibeş yaşını bitirmiş bulunmak.'
'MADDE 317-14/7/1965 tarihli ve 657
sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (A)
bendinin (5) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'5. Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla
süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı
suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlarve casusluk, zimmet,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma,
hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm
olmamak.'
'MADDE 326-19/3/1969 tarihli ve 1136
sayılı Avukatlık Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'a) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı iki yıldan fazla süreyle
hapis cezasına ya da Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu
düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama veyakaçakçılık suçlarından mahkûm olmak,'
'MADDE 338-1163 sayılı Kanunun 56 ncı
maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
'3. Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu
düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da bu Kanun hükümlerine göre
mahkum olmamak.'
'MADDE 369-2499 sayılı Kanunun 33 üncü
maddesinin (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'f) Kurucularının müflis olmaması ve Türk Ceza Kanununun 53 üncü
maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan
dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin güvenliğine
karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli
savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,zimmet,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma,
hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma,
bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka
veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme
suçlarından mahkûm olmaması,'
'MADDE 370-2499 sayılı Kanunun 36 ncı
maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'f) Kurucularının müflis olmaması ve Türk Ceza Kanununun 53 üncü
maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan
dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına
fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya
değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya
haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmaması,'
'MADDE 384-5/5/1983 tarihli ve 2821
sayılı Sendikalar Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
'Sendika kurucusu olabilmek için; Türk vatandaşı, medeni hakları
kullanmaya ehil ve sendikaların kurulacağı işkolunda fiilen çalışır olmak;
Türkçe okur-yazar olmak ve ayrıca; Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde
belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl
veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar,
Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet,
hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas,
ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan
malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûmiyetin
bulunmaması şarttır.'
'MADDE 387-5/5/1983 tarihli ve 2822
sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 56 ncı maddesinin (4)
numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'4. Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla
süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene
ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûmiyetin bulunmaması ve
siyasi partilerin organlarında görevli olmamak,'
'MADDE 430-2920 sayılı Kanunun 18 inci
maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'İzin belirli şartlara ve süreye bağlanabilir. İzin belgesi,
a) Milli güvenliğin veya kamu düzeninin tehlikeye girebileceği
durumlarda,
b) Gerçek kişilerin veya tüzel kişilerin kurucu ortakları ile
temsile yetkili yöneticilerinin; Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde
belirtilen süreler geçmiş olsa bile, bankacılık, sermaye piyasası ve kaçakçılık
mevzuatında tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar ile hırsızlık,
yağma, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, parada, paraya
eşit sayılan değerlerde, kıymetli damgada, mühürde, resmi belgede, özel belgede
sahtecilik, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma,
tefecilik, zimmet, irtikâp, rüşvet, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini
aklama, devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar veya casusluk suçlarındanya da ulaşım araçlarının kaçırılması veya
alıkonulması suçlarından dolayı mahkûm edilmiş olması hâlinde,
verilmez.'
'MADDE 440-7/6/1985 tarihli ve 3224
sayılı Türk Diş Hekimleri Birliği Kanununun 33 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'e) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla
süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,
sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma,
edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini
aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis
cezasına mahkûm olanlar,'
'MADDE 485-28/3/2001 tarihli ve 4632
sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 8 inci
maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendinin (3) numaralı alt bendi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
'3. Müflis veya konkordato ilan etmiş olmaması, Türk Ceza
Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten
işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da
devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine
karşı suçlar,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına
fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya
değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya
haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmaması,'
'MADDE 538-18/5/2004 tarihli ve 5174
sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 74
üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
'd) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla
süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,
sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma,
edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini
aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis
cezasına mahkûm olanlar.'
'MADDE 545-5188 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
'd) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla
süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı
suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, cinsel
dokunulmazlığa karşı suçlar,kamunun sağlığına karşı suçlar, zimmet,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma,
hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık veya fuhuş suçlarından
mahkûm olmamak.'
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
Dava dilekçesinde Anayasa'nın 2., 5., 10., 13., 49., 70. ve 90.
maddelerine dayanılmıştır.
III- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca Haşim KILIÇ,
Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet
ERTEN, A.Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra
Ayla PERKTAŞ'ın katılımlarıyla 20.3.2008 günü yapılan ilk inceleme
toplantısında dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,
yürürlüğü durdurma isteminin bu konudaki raporun hazırlanmasından sonra karara
bağlanmasına OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
IV- ESASIN İNCELENMESİ
Dava dilekçesi ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, iptali
istenilen Yasa kuralları, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri
ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp
düşünüldü:
A- Dava Konusu Kuralların Anlam ve Kapsamları
İptal davasına konu olan kurallarla düzenlenen meslek ve
görevlilerden; hekimler, diş hekimleri, eczacılar, veteriner hekimler için'milli
savunmaya karşı suçlar', 'devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk' ve
'kamunun sağlığına karşı suçlar',takdir, tadilat ve zirai kazançlar il
komisyonları ile özel komisyonlara memurların dışında seçilecek kimseler,
memurlar, avukatlar, kooperatif yönetim kurulu üyeleri, aracı kurumların
kurucuları, yatırım ortaklıklarının kurucuları, sendika kurucuları, Yüksek
Hakem Kurulu'na işçi ve işverenler adına seçilecek üyeler, ticari hava
işletmelerinde gerçek kişilerin veya tüzel kişilerin kurucu ortakları ile
temsile yetkili yöneticileri, Türk Diş Hekimleri Birliği'nin organlarına
seçilecek meslek mensupları, emeklilik şirketi kurucuları, oda ve borsa genel
sekreteri için'milli savunmaya karşı suçlar' ve 'devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk',özel güvenlik görevlileri için'kamunun sağlığına
karşı suçlar'dan mahkûmiyet hallerinde bu meslekler ya da görevlerTürk Ceza
Kanunu'nun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bileicra
edilemeyecektir. Türk Ceza Kanunu'nunikinci bölümünde'Güvenlik Tedbirleri'ana
başlığı altında yer alan 53. maddesi 'belli hakları kullanmaktan yoksun
bırakılma' kenar başlığı altında düzenlenmiş, kişinin kasıtlı bir suç işlemesi
ve bu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm olması halinde mahkûmiyetin
kesinleşmesiyle başlayıp hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar devam eden
hak yoksunluğunu öngörmüştür. İptal davasına konu kurallarda ise Türk Ceza
Kanunu'nun53. maddesinden farklı olarak bu suçların kasıtlı veya taksirli
işlenmeleri arasında bir fark gözetilmemiş ve mahkûmiyet halinde süresiz olarak
belirli mesleklerin ya da görevlerin yapılması konusunda hak yoksunluğu getirilmiştir.
Türk Ceza Kanunu'nun 317 ila 325. maddelerinde dokuz madde halinde
düzenlenmiş milli savunmaya karşı suçlar ile korunmak istenen hukuki yarar
milli savunma, 326 ila 339. maddelerinde ondört madde halinde düzenlenmiş olan
Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk ile korunmak istenen hukuki yarar
devletin güvenliği, milli savunma, iç ve dış siyasal yararlar, 185 ila 196.
maddelerinde de oniki madde halinde düzenlenen kamunun sağlığına karşı suçlar
ile korunmak istenen hukuki yarar ise kamunun sağlığıdır.
Dava konusu bölümlerde yer alan suçlar, kasıtla işlenen, müebbet
ve uzun süreli hapis cezası gerektiren suçlardan taksirle işlenen veya altı aya
kadar hapis cezasını gerektiren suçlara kadar çeşitlilik göstermektedir.
B- Anayasa'ya Aykırılık Sorunu
Dava dilekçesinde, iptali istenen maddelerde, milli savunmaya,
kamunun sağlığına ve Devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk suçlarından
hapis cezasına mahkûm olanların, Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesinde belirtilen
süreler geçmiş olsa bile, belirli meslek ve görevleri icra edemeyecekleri,
doğrudan doğruya bir suçun karşılığı olmak üzere öngörülen asli cezalara ek
olarak hak yoksunluğunun getirildiği; söz konusu düzenlemelerin bir bölümünde
mesleğiyle hiç ilgisi bulunmayan bir suçtan veya azami haddi bir yıl yada daha
az hapis cezasını gerektiren veya dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı
davranarak taksirli bir suçtan mahkûm olan bir kişinin mesleğini icra etmekten
süresiz yoksun bırakılması sonucunun öngörüldüğü; yasa koyucu, asli cezanın
yanında bu cezaya bağlı olarak kimi kısıtlılıklar öngörüp öngörmeme konularında
anayasal ilkeler çerçevesinde takdir hakkına sahip olmakla birlikte, söz konusu
hak yoksunluklarının Anayasanın 2. ve 5. maddelerinde ifadesini bulan 'Hukuk
Devleti' ilkesi ile bağdaşmadığı, bu meslek mensuplarının yürüttüğü hizmet ile
iptali istenen kuralların öngördüğü mahkûmiyetten dolayı hak yoksunluğu
getirilmesi arasında, günün koşullarına ve gerçeklerine uyan ve zorunlu bir
neden-sonuç bağının bulunmadığı, yaptırımların işlenen suçla orantısızlığının
adaletsiz ve hakkaniyete aykırı olduğu, söz konusu meslek veya görev
sahiplerinin mesleklerini veya görevlerini icra etme yönünden diğer meslek
mensupları ile aynı hukuki durumda bulunmaları nedeniyle iptal istemine konu
bölümlerdeki meslek mensupları ile görevliler yönünden getirilen farklı
kuralların kanun önünde eşitlikilkesi, ölçülülük ve demokratik toplumun
gereklerine uygunluk ilkesi, çalışma hakkı, kamu hizmetine alınmada görevin gerektirdiği
niteliklerden başka hiç bir ayrımın gözetilemeyeceği ilkesi ve çalışma hakkının
etkin kullanımını sağlama görevini veren Avrupa Sosyal Şartını da ihlâl etmesi
nedeniyle Anayasanın 2., 5., 10., 13., 49., 70. ve 90. maddelerine aykırı
oldukları ileri sürülmüştür.
İptal konusu kurallarla, 23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Temel Ceza
Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un değişik onyedi maddesindeTürk Ceza
Kanunu'nun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile;'milli savunmaya
karşı suçlar', 'Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk' ve 'kamunun
sağlığına karşı suçlar'dan mahkûm olanların belirli meslekleri ve görevleri
icra edemeyecekleri öngörülmektedir.
5728 sayılı Yasa'nın genel gerekçesi ile madde gerekçelerinden,
dava konusu kurallarda yer alan belirli meslek ya da görevler için aranacak
mahkûmiyet koşulunun, Türk Ceza Kanunu'nun hükümleri de dikkate alınarak
yeniden düzenlendiği ve Türk Ceza Kanunu'nun suç karşılığı uygulanan yaptırım
teorisine bağlı, mahkûmiyetin yasal sonucu olarak belli hakları kullanmaktan
yoksun bırakılma şeklinde değerlendirildiği anlaşılmaktadır.
Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve
işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup
güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek
sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, Anayasa ve hukukun
üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık, yasaların
üstünde yasa koyucunun da uyması gereken temel hukuk ilkeleri ve Anayasa'nın
bulunduğu bilincinde olan devlettir.
Yasa koyucu asli cezalara bağlı olarak kimi yoksunluklar öngörüp
öngörmeme konularında anayasal ilkeler çerçevesinde takdir hakkına sahiptir.
Ceza hukukunda, doğrudan doğruya bir suçun karşılığı olmak üzere öngörülen asli
cezanın yanında, bu cezanın etkisini artırmak, suç işlenmesinde caydırıcılığı
sağlamak için, asli cezaya ek olarak kimi hak yoksunlukları da getirilmiştir.
İptal davasına konu yasal düzenlemelerde de, bazı meslek ya da görevlerin
saygınlığı, bunlara karşı toplumun güven duygusu ve içeriklerinde yer alan etik
değerleri göz önüne alarak, bu meslek ve görevleri icra edecek olanların belli
suçlardan mahkûm olmaları hâlinde, aslî cezanın yanı sıra sürekli olarak hak
yoksunlukları öngörülmüştür. Ancak, ceza hukuku alanında olduğu gibi hak
yoksunluğu getiren iptal davasına konu düzenlemelerde de kuralların, önleme ve
iyileştirme amaçlarına uygun olarak ölçülü, adil ve orantılı olması gerekir.
Yasa koyucunun hak yoksunluklarını belirlerken takdir hakkı çerçevesindeki
tercih serbestisinin de Anayasa'ya uygun olması gerektiği açıktır.
Dava konusu düzenlemeler, meslek veya görevlerin özellikleri,
suçların niteliği, bu suçlara verilen cezalar ve cezaların süresi, kasıtla veya
taksirle işlenip işlenmediğine bakılmaması ve bir kademelendirme de yapılmaması
ve bu suçlardan mahkûm olanların belirli meslekleri ve görevleri sürekli olarak
icra edememeleri, işledikleri suçlara göre adaletli ve eylemle orantılı olmayan
ölçüsüz bir hak yoksunluğuna yol açması nedeniyle Anayasa'nın 2. maddesinde
belirtilen 'Hukuk Devleti' ilkesine aykırıdır. İptali gerekir.
Dava konusu kurallar Anayasa'nın 2. maddesine aykırı görülerek
iptal edildiğinden 5., 10., 13., 49., 70. ve 90. maddeler yönünden inceleme
yapılmasına gerek görülmemiştir.
Mehmet ERTEN ve Fettah OTO bu görüşlere ek gerekçe ile
katılmışlardır.
V- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİ
23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla
Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun'un;
1-25. maddesiyle değiştirilen 11.4.1928 günlü, 1219 sayılı Tababet ve
Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 28. maddesinin birinci
fıkrasının '' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, ' ' bölümüne,
2-29. maddesiyle değiştirilen 1219 sayılı Yasa'nın 45. maddesinin
birinci fıkrasının '' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümüne,
3-167. maddesiyle değiştirilen 18.12.1953 günlü, 6197 sayılı
Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un 4. maddesinin (A) fıkrasının '' milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, kamunun
sağlığına karşı suçlar, '' bölümüne,
4-181. maddesiyle değiştirilen 9.3.1954 günlü, 6343 sayılı Veteriner
Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının
Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun'un 6. maddesinin (a) fıkrasının
' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümüne,
5-273. maddesiyle değiştirilen 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi Usul
Kanunu'nun 87. maddesinin (3) numaralı bendinin ' ' milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
6-317. maddesiyle değiştirilen 14.7.1965 günlü, 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5)
numaralı alt bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
7-326. maddesiyle değiştirilen 19.3.1969 günlü, 1136 sayılı
Avukatlık Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin ' ' milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
8-338. maddesiyle değiştirilen 24.4.1969 günlü, 1163 sayılı
Kooperatifler Kanunu'nun 56. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, '' bölümüne,
9-369. maddesiyle değiştirilen 28.7.1981 günlü, 2499 sayılı Sermaye
Piyasası Kanunu'nun 33. maddesinin (f) bendinin ' ' milli savunmaya karşı
suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
10-370. maddesiyle değiştirilen 2499 sayılı Yasa'nın 36. maddesinin
birinci fıkrasının (f) bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
11-384. maddesiyle değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2821 sayılı
Sendikalar Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının ' ' milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
12-387. maddesiyle değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2822 sayılı Toplu İş
Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 56. maddesinin (4) numaralı bendinin ' '
milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, ''
bölümüne,
13-430. maddesiyle değiştirilen 14.10.1983 günlü, 2920 sayılı Türk
Sivil Havacılık Kanunu'nun 18. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin ' '
milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar veya casusluk
suçlarından '' bölümüne,
14-440. maddesiyle değiştirilen 7.6.1985 günlü, 3224 sayılı Türk Diş
Hekimleri Birliği Kanunu'nun 33. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin ' '
milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, ''
bölümüne,
15-485. maddesiyle değiştirilen 28.3.2001 günlü, 4632 sayılı Bireysel
Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nun 8. maddesinin dördüncü
fıkrasının (g) bendinin (3) numaralı alt bendinin ' ' milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
16-538. maddesiyle değiştirilen 18.5.2004 günlü, 5174 sayılı Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 74. maddesinin
birinci fıkrasının (d) bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümüne,
17-545. maddesiyle değiştirilen 10.6.2004 günlü, 5188 sayılı Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'un 10. maddesinin birinci fıkrasının (d)
bendinin ' ' kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümüne,
ilişkin iptal hükümlerinin yürürlüğe girmesinin ertelenmesi
nedeniyle bu bölümlerin YÜRÜRLÜĞÜNÜN DURDURULMASI İSTEMİNİN REDDİNE, 25.2.2010
gününde OYBİRLİĞİYLEkarar verildi.
VI- İPTAL HÜKMÜNÜN YÜRÜRLÜĞE GİRECEĞİ GÜN SORUNU
Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasında,'Kanun, kanun
hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların
hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten
kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği
tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı
günden başlayarak bir yılı geçemez'denilmektedir. 2949 sayılı Yasa'nın 53.
maddesinin dördüncü fıkrasında da bu kural tekrarlanmakta, maddenin beşinci
fıkrasında ise, Anayasa Mahkemesi'nin, iptal sonucunda meydana gelecek hukuksal
boşluğu, kamu düzenini tehdit veya kamu yararını ihlâl edici mahiyette görmesi
halinde, dördüncü fıkradaki hükmü uygulayacağı belirtilmektedir.
23.01.2008 günlü, 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla
Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun'un, iptal edilen bölümlerinin doğuracağıhukuksal boşluk, kamu düzenini
tehdit ve kamu yararını ihlâl edici nitelikte görüldüğünden, iptal hükmünün,
kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe
girmesi uygun görülmüştür.
VII- SONUÇ
23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla
Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun'un;
A- 1-25. maddesiyle değiştirilen 11.4.1928 günlü, 1219 sayılı
Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 28. maddesinin
birinci fıkrasının
'' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, ' ' bölümünün,
2-29. maddesiyle değiştirilen 1219 sayılı Yasa'nın 45. maddesinin
birinci fıkrasının '' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümünün,
3-167. maddesiyle değiştirilen 18.12.1953 günlü, 6197 sayılı
Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un 4. maddesinin (A) fıkrasının '' milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, kamunun
sağlığına karşı suçlar, '' bölümünün,
4-181. maddesiyle değiştirilen 9.3.1954 günlü, 6343 sayılı
Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile
Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun'un 6. maddesinin (a)
fıkrasının ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümünün,
5-273. maddesiyle değiştirilen 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi
Usul Kanunu'nun 87. maddesinin (3) numaralı bendinin ' ' milli savunmaya karşı
suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
6-317. maddesiyle değiştirilen 14.7.1965 günlü, 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu'nun 48. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5)
numaralı alt bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı
suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
7-326. maddesiyle değiştirilen 19.3.1969 günlü, 1136 sayılı
Avukatlık Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin ' ' milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
8-338. maddesiyle değiştirilen 24.4.1969 günlü, 1163 sayılı
Kooperatifler Kanunu'nun 56. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, '' bölümünün,
9-369. maddesiyle değiştirilen 28.7.1981 günlü, 2499 sayılı
Sermaye Piyasası Kanunu'nun 33. maddesinin (f) bendinin ' ' milli savunmaya
karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
10-370. maddesiyle değiştirilen 2499 sayılı Yasa'nın 36.
maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar,
devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
11-384. maddesiyle değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2821 sayılı
Sendikalar Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasının ' ' milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
12-387. maddesiyle değiştirilen 5.5.1983 günlü, 2822 sayılı Toplu
İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 56. maddesinin (4) numaralı bendinin '
' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, ''
bölümünün,
13-430. maddesiyle değiştirilen 14.10.1983 günlü, 2920 sayılı Türk
Sivil Havacılık Kanunu'nun 18. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin ' '
milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar veya casusluk
suçlarından '' bölümünün,
14-440. maddesiyle değiştirilen 7.6.1985 günlü, 3224 sayılı Türk
Diş Hekimleri Birliği Kanunu'nun 33. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin
' ' milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, ''
bölümünün,
15-485. maddesiyle değiştirilen 28.3.2001 günlü, 4632 sayılı
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nun 8. maddesinin
dördüncü fıkrasının (g) bendinin (3) numaralı alt bendinin ' ' milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
16-538. maddesiyle değiştirilen 18.5.2004 günlü, 5174 sayılı
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 74.
maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin ' ' milli savunmaya karşı suçlar,
devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, '' bölümünün,
17-545. maddesiyle değiştirilen 10.6.2004 günlü, 5188 sayılı Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'un 10. maddesinin birinci fıkrasının (d)
bendinin ' ' kamunun sağlığına karşı suçlar, '' bölümünün,
Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
B-İptal edilen bölümlerin doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını
ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü
fıkrasıyla 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri
Hakkında Kanun'un 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları gereğince, bu
bölümlere ilişkin İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN RESMÎ GAZETE'DE YAYIMLANMASINDAN
BAŞLAYARAK BİR YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,
25.2.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Haşim
KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman
Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Sacit
ADALI
|
Üye
Fulya
KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet
AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet
ERTEN
|
Üye
Fettah
OTO
|
Üye
Serdar
ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket
APALAK
|
Üye
Serruh
KALELİ
|
Üye
Zehra
Ayla PERKTAŞ
|
EK GEREKÇE
Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 5728 sayılı Kanun, kimi yasalarda
yer alan bazı mesleklerin ve görevlerin icra edilebilmesi için, milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçları ile kamunun
sağlığına karşı suçlardan taksirle işlenenler de dahil olmak üzere mahkum
olmama kuralını getirmiştir.
Getirilen kural, sözü edilen meslek ve görevlerin icrası için
aranan bir koşul mu, yoksa bir ceza mı olduğunun öncelikle saptanması
gerekmektedir. Bu bağlamda, 5728 sayılı Yasa'nın genel gerekçesi ile madde
gerekçeleri incelendiğinde, meslek ya da görevlerin icrası için aranan mahkum
olmama koşulunu, Türk Ceza Kanunu hükümleri de dikkate alınarak yeniden
düzenlendiği ve Türk Ceza Kanunu'nun suç karşılığı uygulanan mahkumiyetin yasal
sonucu olarak belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma şeklinde değerlendirildiği
anlaşılmaktadır.
Yasa koyucu, bu düzenlemeler ile iptali istenilen kurallarda
belirtilen kasıtlı ve taksirli suçlardan mahkumiyet halinde bu suçların
cezasına ek ayrı bir ceza (hak yoksunluğu) getirerek asli cezanın etkisini
artırmış, ayrıca da güvenlik önlemi oluşturmuştur. Nitekim, gerekçedebelli
hakları kullanmaktan yoksun bırakılmanın bir güvenlik tedbiri olduğu ifade
edilmiştir.
Buna göre, kural, bazı meslek ve görevlerin icrası için aranan
koşul olma yanında, cezanın çekilmesinden sonra uygulanması öngörülen güvenlik
tedbiriyle de, suç ve ceza ilkelerine uygun bir yaptırım durumundadır.
Bu nedenle iptali istenen kuralların, hem farklı ceza sürelerini
hem de taksirli suçları içermesine rağmen, bunlar arasında ayırım yapmadan salt
bu suçlardan mahkum olmayı, belirli meslek ve görevlerin icra edilmesinde
sürekli engel olarak kabul etmesi, adaletli ve eylemle orantılı olmayan ölçüsüz
bir yaptırım olduğundan çoğunluğun bu doğrultudaki iptal gerekçesine
katılıyoruz.
Ayrıca, yasa koyucu Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesindeki
düzenlemeyle, güvenlik tedbirlerinin süresini mahkumiyet süresiyle sınırlamış
ve cezanın infazının sona ermesiyle birlikte güvenlik tedbirlerinin de sona
ereceğini kabul etmiştir. Böylece, daha önce var olan 'memnu hakların iadesi'
kurumu uygulamadan kaldırılmış, cezanın infazının sona ermesiyle birlikte her
hangi bir isteme gerek olmaksızın mahrum kalınan hakların kullanılabilmesi
sağlanarak süresiz hak yoksunluğuna son verilmiştir. Buna rağmen Ceza
Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un iptali istenen bölümleri de içeren
maddelerinde yer alan'Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen
süreler geçmiş olsa bile'biçimindeki düzenlemeyle iptali istenen (Türk Ceza
Kanununda tanımlanan) suçlardan mahkumiyet halinde belirli mesleklerin ve
görevlerin icra edilemeyeceği belirtilerek, cezanın infazıyla birlikte güvenlik
tedbirlerinin de sona ereceğine ilişkin kuralın aksine belirli meslek ve
görevlerin icra edilmesi süresiz olarak engellenmiştir.
Cezalandırmanın asıl amacı işlediği suçtan dolayı kişinin
pişmanlık duymasını sağlayarak topluma kazandırmaktır. Mahkum olduğu cezanın
usulüne uygun olarak yerine getirilmesine imkan veren bir kişinin işlediği
suçtan nadim olduğunun ve toplumda güven duyulacak hale geldiğinin kabulü
gerekir.
İptali istenen kurallarla suça bağlı hak yoksunlukları, cezasını
çekerek ıslah olduğu kabul edilen kişiler yönünden devam ettirilmekte ve
kaybettiği hakları tekrar elde etmeleri süresiz olarak engellenmek suretiyle bu
kişiler toplumdan tamamen dışlanmaktadır.
Bu durum,, Anayasamızda öngörülen sosyal Devlet anlayışına, ceza
hukukunun genel ilkelerine, suç ve ceza politikasıyla hedeflenen amaca
aykırıdır.
Adli Sicil Kanunu'nun 13/A maddesinin (1) fıkrasında'5237
sayılı Türk CezaKanunudışındaki
kanunların belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkumiyete bağladığı
hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi
yoluna gidilebilir''denilerek memnu hakların iade edilmesi sonradan
kurallaştırılmışsa da iptali istenilen kuralların,bazı meslek ve görevlerin
icrası için aranan koşul olması ya da hak yoksunluklarının 5237 sayılı Türk
CezaKanunu'nda tanımlanan
suçlardan kaynaklanması nedeniyle bu Kanun kapsamında olduğu düşünülerek, bu
düşüncelerle yasaklanmış hakların (hak yoksunluklarının) geri verilmesi
isteminin reddedilebileceği gözetildiğinde, sonradan yapılan söz konusu bu
düzenlemenin de kapsamının net ve anlaşılabilir olmadığı hukuk devletinde yasa
kurallarının açık ve anlaşılabilir olması gerektiğine ilişkin kurala
uyulmadığı, dolayısıyla itiraz konusu kurallarla getirilen yaptırımların adil,
ölçülü olmalarının sağlanamadığı açıktır.
Diğer yandan, değişik yasalarda yer alan ve anayasaya aykırılığı
ileri sürülen bu düzenlemelerin temel yasada yer verilecek olan memnu hakların
iadesi müessesesi ile bağlantı kurulması gereğine uyulmayarak bu konunun özel
yasa da düzenlenip kaybedilen hakkın yeniden kazanılmasının sonradan düzenlenen
bu yasanın yürürlükte kalmasına bağlanması da hukuki güvenlik ilkesine
aykırıdır.
Belirtilen nedenlerle söz konusu kurallar, Anayasa'nın 2.
maddesindeki sosyal devlet anlayışı ile hukuk devleti ilkesine ve ceza
hukukunun genel prensiplerine bu yönüyle de aykırı olduğundan iptalleri
gerekir.
Üye
Mehmet
ERTEN
|
Üye
Fettah OTO
|