ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı : 2002/103

Karar Sayısı : 2002/54

Karar Günü : 6.6.2002

Resmi Gazete tarih/sayı: 9.7.2002/24810

İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Ankara 4. İdare Mahkemesi

İTİRAZIN KONUSU : 8.6.1949 günlü ve 5434 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu"nun 74. maddesinin, Anayasa'nın 2., 10. ve 60. maddelerine aykırılığı iddiasıyla iptali istemidir.

I- OLAY

Yetim aylığı bağlanması için T.C. Emekli Sandığı'na yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, T.C. Emekli Sandığı Kanunu'nun 74. maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali için başvurmuştur.

II- İTİRAZ KONUSU KURAL

5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun 74. maddesi şöyledir:

"Madde 74.- ( Değişik : 7/ 5/ 1986- 3284/11 md.)

Ölüm tarihinde (18) yaşını, ortaöğrenim yapmakta ise (20) ve yükseköğrenim yapmakta ise (25) yaşını doldurmamış erkek çocuklara aylık bağlanır.

Ölüm tarihinde (18) yaşını doldurmuş ve öğrenci olmamaları nedeniyle aylık bağlanmamış erkek çocuklara, öğrenim durumlarına göre yukarıdaki bentte belirtilen yaşları geçmemek şartıyla aylık bağlanır.

Yetim aylığını almakta iken öğrenim durumlarına göre yukarıda belirtilen yaşları doldurmaları veya öğrencilik durumlarının sona ermesi nedeniyle aylıkları kesilen veyahut ortaöğrenimde (20) yaşını doldurmuş olmaları nedeniyle aylık bağlanmamış erkek çocuklardan, yukarıda belirtilen yaşları geçmemek şartıyla yeniden veya ilk defa öğrenci olanlara öğrenci oldukları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.

Ortaöğrenimi bitirdikten sonra ve (20) yaşını doldurmadan önce ilk ders yılında yükseköğrenime başlayan erkek çocukların aylıkları aralıksız ödenir.

Ortaöğrenimi bitirdikten sonra yükseköğrenime devam edebilmek için yurt dışında yabancı dil öğreniminde geçen sürenin en çok bir yılı ile master ve lisans üstü uzmanlık öğrenimlerinde geçen sürelerin tamamı yükseköğrenimden sayılır.

Bir yükseköğrenimin bitirilmesinden sonra ikinci bir yükseköğrenimde geçen süreler ile doktora veya ikinci defa yapılan master veyahut lisans üstü uzmanlık öğreniminde geçen sürelerde aylık ödenmez.

Ölüm tarihinde iyileşmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına engel olduğu sağlık kurulunca onaylanacak raporlarla tesbit edilenlere muhtaç olmaları şartıyla, ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen aybaşından, sonradan bu şekilde malul ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri tarafından Sandığa müracaat tarihlerini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.

Aylık almakta iken yukarıdaki bent kapsamına girdikleri aynı şekilde anlaşılanların aylıkları, yaşları dolayısıyla aylıklarının kesilmesi gereken tarihte kesilmeyerek ödenmeye devam edilir.

5 yıl ve daha fazla fiilî hizmeti bulunanların aylık bağlanan kız ve erkek çocukları hakkında da (malûllük şartları hariç) bu madde hükümleri uygulanır."

III- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca yapılan ilk inceleme toplantısında, başvuru kararı ve ekleri, ilk inceleme raporu, itiraz konusu yasa kuralı ve ilgili Anayasa kuralları ile bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

A- Davada Uygulanacak Kural sorunu

Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 28. maddesine göre Anayasa Mahkemesi'ne itiraz yoluyla yapılacak başvurular, itiraz yoluna başvuran Mahkeme'nin bakmakta olduğu davada uygulayacağı yasa kuralı ile sınırlıdır.

İtiraz yoluna başvuran Mahkeme, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun 74. maddesinin tümüyle iptalini istemiştir. Madde, yetim aylığı alınabilmesi ile ilgili çeşitli durumları düzenlemektedir. Davacının İdare Mahkemesi'nde dava konusu yaptığı idarî işlem ise, maddenin yedinci fıkrası ile ilgili olduğundan bu fıkra dışında kalan diğer fıkralar, itiraz yoluna başvuran Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanacak kurallar değildir.

Bu nedenle, sözü edilen kurallara yönelik itirazın başvuran Mahkeme'nin yetkisizliği nedeniyle reddine oybirliği ile karar verilmiştir.

B- On Yıllık Süre Sorunu

İptali istenilen 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun 74. maddesi için daha önce yapılan başvuru üzerine, bu maddenin davada uygulanacak yasa kuralı olan yedinci fıkrasına yönelik bölümü 22.10.1996 günlü ve E:1996/10, K:1996/40 sayılı kararla esastan incelenerek Anayasa'ya aykırı olmadığı gerekçesi ile reddedilmiş ve karar 21.10.1997 günlü, 23147 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.

Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Kanun'un 28. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi'nin işin esasına girerek verdiği red kararının Resmî Gazete'de yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.

Anayasa Mahkemesi'nce işin esasına girilerek reddedilen itiraz konusu kural hakkında yeni bir başvurunun yapılabilmesi için, önceki kararın Resmî Gazete'de yayımlandığı 21.10.1997 gününden başlayarak geçmesi gereken on yıllık süre henüz geçmemiştir.

Bu nedenle, başvurunun Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Kanun'un 28. maddesi uyarınca reddi gerekir.

IV- SONUÇ

8.6.1949 günlü, 5434 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu"nun 3284 sayılı Yasa ile değiştirilen 74. maddesinin yedinci fıkrasına ilişkin itiraz başvurusunun, Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Yasa'nın 28. maddesinin son fıkraları gereğince REDDİNE, 6.6.2002 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.